บาทบริจาริกา หมายถึงอะไร? ในละคร พรหมลิขิต การถวายตัวรับใช้พระเจ้าแผ่นดิน

ในละคร พรหมลิขิต มีฉากที่ขุนหหลวงท้ายสระ อยากให้แม่พุดตานถวายตัวเป็น บาทบริจา เพราะติดใจในรสมืออาหารของแม่พุดตาน มาดูความหมายของคำว่า บาทบริจาริกา คำนี้กัน

• เรื่องย่อ พรหมลิขิต (Love Destiny 2) ละครแนวพีเรียดอิงประวัติศาสตร์
• เรื่องย่อ พรหมลิขิต EP.21 ขุนหลวง อยากให้พุดตานถวายตัวเพื่อรับใช้
• เมียพระราชทาน คืออะไร? ในละคร พรหมลิขิต ศักดินาคู่ครองในสมัยโบราณ

บริจาริกา หมายถึง หญิงที่มีหน้าที่รับใช้ปฏิบัติพระเจ้าแผ่นดิน ซึ่งคำว่า บอริ- (น.) หญิงรับใช้, ประกอบกับคำ บาท เป็น บาทบริจาริกา หมายถึง ภรรยาที่เป็นสามัญชนของพระมหากษัตริย์ กรมพระราชวังบวร และเจ้าฟ้า โดยมีทั้งที่ตัดใช้คำว่า บริจา ก็มี เช่น บาทบริจา ทารบริจา อรรคบริจา หรือตัดใช้แค่คำว่า บริจาริก ก็มี

ราชสำนักไทยในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จากหนังสือพระภรรยาเจ้า และสมเด็จเจ้าฟ้า ในรัชกาลที่ 5 พระมหากษัตริย์นอกจากมีพระภรรยาเจ้าแล้ว ยังมีบาทบริจาริกาซึ่งแบ่งได้เป็น 4 ชั้นย่อย ได้แก่

พระสนม คือเจ้าจอมมารดาหรือเจ้าจอมอยู่งานที่ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดีเป็นเครื่องยศ มี 2 ชั้น คือ

• พระสนมเอก ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี พานทอง และเครื่องทองคำอย่างใหญ่ เป็นเครื่องยศ
• พระสนมโท ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำลงยาราชาวดี พานทอง และเครื่องทองคำอย่างน้อย เป็นเครื่องยศ

เจ้าจอมอยู่งาน คือนางอยู่งานที่ได้รับพระราชทานหีบหมากทองคำเป็นเครื่องยศ ถ้ามีพระราชโอรสพระราชธิดาเรียกว่าเจ้าจอมมารดา

นักสนม คือบาทบริจาริกา ซึ่งไม่ใช่เจ้าจอมหรือเจ้าจอมมารดา ได้ถวายการรับใช้ในพระราชมนเทียร จึงเรียกอีกอย่างว่านางอยู่งาน ได้รับพระราชทานหีบหมากเงินกะไหล่ทองเป็นเครื่องยศ