ประวัติ ย่าแฟง/แม่แฟง (คุณพี่เจ้าขาฯ) กับตำนานวัดคณิกาผล วัดจากน้ำพักน้ำแรงหญิงโสเภณี

22/01/2025 (19:48 น.)

ทำความรู้จัก ย่าแฟง หรือแม่แฟง เจ้าของโรงคณิกาที่เลื่องลือย่านเยาวราชในช่วงสมัยรัชกาลที่ 3 จากละคร คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นห่านมิใช่หงส์ (รับบทโดย จอย รินลณี) กับการทำบุญครั้งใหญ่ที่กลายเป็นตำนาน แม่เล้าแห่งตรอกเต๊าผู้สร้างวัดด้วยศรัทธา จากน้ำพักน้ำแรงหญิงโสเภณี

• เรื่องย่อ คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นห่านมิใช่หงส์ EP.1 "จี๊ด" กลายเป็นนางคณิกาหน้าใหม่ในสำนักแม่แฟง
• เรื่องย่อ คุณพี่เจ้าขาดิฉันเป็นห่านมิใช่หงส์ ละครแนวพีเรียดโรแมนติกแฟนตาซี ช่อง 3

รู้จัก ย่าแฟง/แม่แฟง แม่เล้าซ่องโสเภณีชื่อดังแห่งเยาวราช

ย่าแฟง หรือที่รู้จักกันในชื่อ "แม่แฟง" เป็นแม่เล้าแห่งซ่องโสเภณีชื่อดังแห่งเยาวราช ย่านตรอกเต๊า (ปัจจุบันคือซอยเจริญกรุง 14) ที่ยุคนั้นเหล่าชนชั้นนำต่างรู้จัก "โรงยายแฟง" เป็นอย่างดี ด้วยฐานะร่ำรวยและศรัทธาในพระพุทธศาสนา ยายแฟงจึงรวบรวมเงินจากกิจการ พร้อมชวนเหล่าหญิงโสเภณีในสำนักของเธอ นำรายได้จากการค้าประเวณีมาลงขันกันร่วมกันสร้าง "วัดคณิกาผล" ในสมัยรัชกาลที่ 3 เพื่อถวายเป็นพุทธบูชา ในปี พ.ศ. 2376

ตำนาน แม่เล้าสร้างวัด

"วัดคณิกาผล" เป็นวัดไทยในพุทธศาสนามหานิกาย ตั้งอยู่ที่ถนนพลับพลาไชย แขวงป้อมปราบ เขตป้อมปราบศัตรูพ่าย กรุงเทพมหานคร วัดแห่งนี้มีที่มาน่าสนใจและแตกต่างจากวัดอื่น ๆ เพราะถูกสร้างขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 3 โดย "ย่าแฟง" เจ้าสำนักโสเภณีในย่านตรอกเต๊า (ปัจจุบันคือซอยเจริญกรุง 14) ซึ่งรวบรวมรายได้จากกิจการของเธอและลูกบ้าน เพื่อสร้างวัดแห่งนี้ในปี พ.ศ. 2376

การสมโภชวัด

เมื่อวัดสร้างเสร็จ ย่าแฟงได้นิมนต์ขรัวโต (สมเด็จพระพุฒาจารย์ โต พฺรหฺมรํสี) มาเทศน์ฉลอง ทว่าแทนที่จะได้รับคำสรรเสริญ ขรัวโตก็สั่งสอนด้วยความตรงไปตรงมา โดยกล่าวว่า การทำบุญด้วยเจตนาหวังเอาหน้า แม้จะเป็นบุญใหญ่ ก็ให้ผลเพียงเล็กน้อย อีกทั้งเงินที่ได้มาจากการค้าที่ไม่บริสุทธิ์ ย่อมทำให้บุญที่ได้ไม่เต็มที่

จากวัดใหม่ยายแฟง สู่ วัดคณิกาผล

เดิมที วัดนี้ไม่มีชื่ออย่างเป็นทางการ ชาวบ้านจึงเรียกว่า "วัดใหม่ยายแฟง" จนกระทั่งในสมัยรัชกาลที่ 5 ลูกหลานยายแฟงได้ทำการบูรณะวัดและขอพระราชทานนาม ซึ่งได้รับพระราชทานชื่อว่า "วัดคณิกาผล" หมายถึง "วัดที่สร้างจากผลประโยชน์ของนางคณิกา"

สิ่งสำคัญในภายวัดคณิกาผล

ปัจจุบัน วัดคณิกาผลยังคงมีโบราณสถานและโบราณวัตถุที่สร้างตั้งแต่แรก เช่น พระอุโบสถ พระประธาน พระวิหาร พระปรางค์เล็ก ระเบียง และหอระฆัง นอกจากนี้ ยังมีรูปปั้นครึ่งตัวของยายแฟงปิดทองตั้งอยู่บริเวณกำแพงหลังพระอุโบสถ พร้อมจารึกระบุประวัติการสร้างวัด

โรงเรียนวัดคณิกาผล

นอกจากเป็นสถานที่ทางศาสนา วัดคณิกาผลยังมีโรงเรียนประถมศึกษาสังกัดกรุงเทพมหานคร เปิดโอกาสทางการศึกษาแก่เยาวชนในพื้นที่

วัดคณิกาผลเป็นเครื่องเตือนใจถึงความเชื่อในพุทธศาสนาและความเสียสละของย่าแฟง แม้ที่มาของทรัพย์จะถูกตั้งคำถาม แต่วัดแห่งนี้ก็เป็นอนุสรณ์สำคัญที่สะท้อนประวัติศาสตร์สังคมในยุคนั้นอย่างชัดเจน

อ่านเพิ่มเติม:

• ตำนาน "ยายแฟง" เจ้าสำนักโสเภณี ผู้สร้าง "วัดคณิกาผล"