ทำไมบางคนถึงกลัวความสุข? เจาะลึก Cherophobia ภาวะทางจิตที่คุณอาจเป็นโดยไม่รู้ตัว

26/06/2025 (16:44 น.)

Cherophobia หรือที่รู้จักกันในชื่อ โรคกลัวความสุข เป็นภาวะทางจิตวิทยาที่จัดอยู่ในกลุ่มของโรคกลัวเฉพาะเจาะจง (Specific Phobia) ผู้ที่มีภาวะนี้จะมีความกลัวอย่างรุนแรงหรือไม่สมเหตุสมผลต่อความสุข หรือการมีความสุข พวกเขาอาจหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่ก่อให้เกิดความสุข เพราะเชื่อว่าหลังจากความสุขแล้วจะต้องมีสิ่งร้าย ๆ เกิดขึ้นตามมา หรือรู้สึกว่าความสุขเป็นสิ่งที่ไม่คู่ควรกับตัวเอง ภาวะนี้สามารถส่งผลกระทบอย่างลึกซึ้งต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ความสัมพันธ์ และคุณภาพชีวิตโดยรวมของผู้ป่วย

สาเหตุของ Cherophobia: ทำไมบางคนถึงกลัวการมีความสุข?

สาเหตุของ Cherophobia นั้นซับซ้อนและแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล มักเชื่อมโยงกับประสบการณ์ในอดีตหรือรูปแบบการคิดที่ฝังลึก:

1. ประสบการณ์เชิงลบที่ตามมาด้วยความสุข

• ความเชื่อเรื่องกรรมหรือโชคร้าย: บางคนอาจเชื่อว่าการมีความสุขมากเกินไปจะนำมาซึ่งเคราะห์กรรมหรือสิ่งเลวร้ายในภายหลัง คล้ายกับคำกล่าวที่ว่า "สุขสุด ๆ เดี๋ยวก็มีทุกข์ตามมา"
• ประสบการณ์ที่ถูกลงโทษหลังจากมีความสุข: หากในอดีตเคยมีประสบการณ์ที่ได้รับความสุข แล้วหลังจากนั้นกลับถูกลงโทษ หรือเกิดเหตุการณ์เลวร้ายขึ้นอย่างกะทันหัน อาจทำให้จิตใต้สำนึกเชื่อมโยงความสุขกับผลลัพธ์เชิงลบ
• ความไม่ไว้วางใจในความสุข: บางรายอาจมองว่าความสุขเป็นเพียงสิ่งชั่วคราวและไม่ยั่งยืน และการยึดติดกับความสุขจะนำไปสู่ความผิดหวังเมื่อความสุขนั้นหมดไป

2. ความรู้สึกไม่คู่ควรหรือไม่เหมาะสม

• ความภาคภูมิใจในตนเองต่ำ (Low Self-Esteem): ผู้ที่มีความนับถือตัวเองต่ำ อาจรู้สึกว่าตัวเองไม่คู่ควรกับความสุข หรือไม่สมควรที่จะได้รับความรู้สึกดี ๆ
• ความรู้สึกผิด (Guilt): อาจรู้สึกผิดหากตนเองมีความสุขในขณะที่ผู้อื่นกำลังทุกข์ทรมาน หรือรู้สึกผิดกับเหตุการณ์ในอดีตที่ยังไม่ได้แก้ไข

3. ความเชื่อที่ว่าความสุขคือการไม่รับผิดชอบ

• ความเชื่อว่าความสุขเป็นสิ่งฟุ่มเฟือย: บางคนอาจถูกปลูกฝังมาให้เชื่อว่าการมุ่งเน้นไปที่ความสุขเป็นเรื่องที่ไร้สาระ หรือเป็นความไม่รับผิดชอบ แทนที่จะมุ่งมั่นทำงานหรือเผชิญหน้ากับความเป็นจริง
• การเชื่อมโยงความสุขกับการสูญเสียการควบคุม: ผู้ป่วยบางรายอาจกลัวว่าการมีความสุขมากเกินไปจะทำให้สูญเสียการควบคุมอารมณ์หรือการกระทำของตนเอง

สัญญาณและอาการของ Cherophobia ที่ควรสังเกต

ผู้ที่มี Cherophobia อาจแสดงอาการทั้งทางร่างกาย จิตใจ และพฤติกรรมเมื่อต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ควรจะมีความสุข หรือเมื่อนึกถึงความสุข:

1. อาการทางร่างกาย

• ใจสั่น หัวใจเต้นเร็ว
• เหงื่อออกมากผิดปกติ
• หายใจลำบาก หรือรู้สึกสำลัก
• คลื่นไส้ ปวดท้อง
• รู้สึกประหม่า หรือตัวสั่น

2. อาการทางจิตใจและพฤติกรรม

• หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ก่อให้เกิดความสุข: เช่น งานเลี้ยงสังสรรค์ งานเฉลิมฉลอง หรือการพักผ่อนหย่อนใจ
• ปฏิเสธโอกาสที่จะได้รับความสุข: เช่น ปฏิเสธคำเชิญไปเที่ยว หรือปฏิเสธของขวัญ
• รู้สึกวิตกกังวลหรือตื่นตระหนก: เมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่ควรจะมีความสุข
• มีความเชื่อเชิงลบเกี่ยวกับความสุข: เช่น "ความสุขไม่จีรัง", "ความสุขจะนำมาซึ่งความทุกข์"
• ชอบอยู่คนเดียว: หรือเก็บตัว เพื่อหลีกเลี่ยงสถานการณ์ที่อาจนำไปสู่ความสุข
• ไม่สามารถเพลิดเพลินกับความสุขได้เต็มที่: แม้จะอยู่ในสถานการณ์ที่ควรจะมีความสุข

การรักษา Cherophobia: ก้าวข้ามความกลัวเพื่อโอบรับความสุข

Cherophobia สามารถรักษาได้ และการรักษาที่เหมาะสมสามารถช่วยให้ผู้ป่วยกลับมาใช้ชีวิตได้อย่างเต็มที่และเพลิดเพลินกับความสุขได้อีกครั้ง:

1. การบำบัดพฤติกรรมและความคิด (Cognitive Behavioral Therapy - CBT)

CBT เป็นแนวทางการบำบัดที่มีประสิทธิภาพในการรักษาโรคกลัวและภาวะวิตกกังวล นักบำบัดจะช่วยให้ผู้ป่วย:

• ระบุและท้าทายความคิดเชิงลบ: ที่เกี่ยวข้องกับความสุข และปรับเปลี่ยนมุมมองให้เป็นเหตุเป็นผลมากขึ้น
• เรียนรู้เทคนิคการผ่อนคลาย: เพื่อจัดการกับความวิตกกังวลและอาการแพนิกเมื่อต้องเผชิญกับความสุข
• ค่อย ๆ สร้างพฤติกรรมใหม่: ที่ช่วยให้สามารถเปิดรับและเพลิดเพลินกับความสุขได้

2. การบำบัดด้วยการเปิดรับสิ่งกระตุ้น (Exposure Therapy)

วิธีนี้จะค่อย ๆ ให้ผู้ป่วยเผชิญหน้ากับสถานการณ์ที่ก่อให้เกิดความสุขอย่างเป็นขั้นเป็นตอนและในสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัย เพื่อช่วยให้สมองเรียนรู้ว่าความสุขไม่ได้เป็นอันตราย:

• เริ่มต้นด้วยสิ่งเล็ก ๆ: เช่น การดูวิดีโอตลก ๆ หรือการฟังเพลงที่ชอบ
• ค่อย ๆ เพิ่มระดับ: ไปสู่การเข้าร่วมกิจกรรมสั้น ๆ ที่สนุกสนาน หรือการใช้เวลากับคนที่ทำให้มีความสุข
• เป้าหมาย: คือการลดระดับความกลัวลงจนสามารถเพลิดเพลินกับความสุขได้อย่างเป็นธรรมชาติ

3. การทำความเข้าใจและจัดการกับบาดแผลในอดีต

หาก Cherophobia มีสาเหตุมาจากประสบการณ์ที่กระทบกระเทือนจิตใจในอดีต การบำบัดที่เน้นการประมวลผลบาดแผลทางใจ (เช่น EMDR - Eye Movement Desensitization and Reprocessing) อาจเป็นประโยชน์ในการช่วยให้ผู้ป่วยจัดการกับความรู้สึกและผลกระทบจากเหตุการณ์เหล่านั้น

4. การใช้ยา

ในบางกรณี หากอาการวิตกกังวลหรือซึมเศร้ารุนแรง แพทย์อาจพิจารณาการใช้ยาเพื่อช่วยลดอาการ อย่างไรก็ตาม การใช้ยาควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ และมักใช้ควบคู่ไปกับการบำบัดทางจิตวิทยา

5. การปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์และทัศนคติ

• ฝึกการมีสติ (Mindfulness): การฝึกสติช่วยให้ผู้ป่วยอยู่กับปัจจุบัน และรับรู้ถึงความสุขเล็ก ๆ น้อย ๆ ในชีวิต
• การสร้างเครือข่ายสนับสนุน: การมีเพื่อน ครอบครัว หรือกลุ่มสนับสนุนที่เข้าใจและให้กำลังใจ สามารถช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกปลอดภัยและกล้าที่จะเปิดใจรับความสุขมากขึ้น
• การตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ ที่เป็นบวก: เช่น การลองทำกิจกรรมใหม่ ๆ ที่น่าสนุก หรือการใช้เวลากับคนที่ทำให้รู้สึกดี

หากคุณหรือคนที่คุณรู้จักแสดงอาการของ Cherophobia หรือ โรคกลัวความสุข การปรึกษาจิตแพทย์หรือนักจิตวิทยาเป็นสิ่งสำคัญ พวกเขาสามารถวินิจฉัยและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยสามารถก้าวข้ามความกลัวนี้และกลับมาเพลิดเพลินกับความสุขในชีวิตได้อย่างเต็มที่

หมายเหตุ: Cherophobia ไม่ได้ถูกระบุว่าเป็นความผิดปกติอย่างเป็นทางการในคู่มือการวินิจฉัยและสถิติสำหรับความผิดปกติทางจิต (DSM-5) ของ American Psychiatric Association แต่เป็นที่ยอมรับและมีการศึกษาในวงกว้างในฐานะภาวะหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับความวิตกกังวลและรูปแบบความคิด