แผ่นดินไหว: "ริกเตอร์" กับ "แมกนิจูด" ต่างกันอย่างไร?
เมื่อเกิดแผ่นดินไหว หลายคนมักจะได้ยินคำว่า "ริกเตอร์" และ "แมกนิจูด" ใช้เรียกขนาดของแผ่นดินไหวจนเกิดความสับสนว่าทั้งสองคำนี้หมายถึงสิ่งเดียวกันหรือไม่?
บทความนี้จะอธิบายความแตกต่างระหว่างหน่วยวัดทั้งสองแบบนี้ให้เข้าใจได้ง่ายขึ้น
ริกเตอร์ (Richter Scale)
มาตราริกเตอร์ (Richter Scale) เป็นมาตราวัดขนาดของแผ่นดินไหวที่ถูกพัฒนาขึ้นโดย ชาร์ลส์ เอฟ. ริกเตอร์ (Charles F. Richter) ในปีค.ศ. 1935 โดยใช้หลักการวัดค่าจากแอมพลิจูด (amplitude) ของคลื่นไหวสะเทือนที่ถูกบันทึกโดยเครื่องวัดแผ่นดินไหว (seismograph)
มาตรานี้เป็นมาตราสัมพัทธ์ (logarithmic scale) ซึ่งหมายความว่า ทุกๆหนึ่งหน่วยที่เพิ่มขึ้น ขนาดของแผ่นดินไหวจะแรงขึ้นประมาณ 10 เท่าในแง่ของแอมพลิจูด และเพิ่มขึ้นประมาณ 32 เท่าในแง่ของพลังงานที่ปล่อยออกมา อย่างไรก็ตาม มาตราริกเตอร์มีข้อจำกัดในการวัดแผ่นดินไหวที่มีขนาดใหญ่มากๆ ทำให้มีการพัฒนามาตรวัดแบบใหม่ขึ้นมา
แมกนิจูด (Magnitude)
แมกนิจูด เป็นคำที่ใช้เรียกค่าขนาดของแผ่นดินไหวในปัจจุบัน ซึ่งไม่ได้จำกัดเฉพาะมาตราริกเตอร์ แต่หมายถึงค่าความรุนแรงที่วัดจากหลายมาตรา เช่น Moment Magnitude Scale (Mw) ซึ่งเป็นมาตราวัดที่ใช้กันอย่างแพร่หลายที่สุดในปัจจุบัน เพราะสามารถวัดแผ่นดินไหวได้แม่นยำขึ้น โดยพิจารณาจากพลังงานที่ปล่อยออกมาทั้งหมดของแผ่นดินไหว รวมถึงพื้นที่ของรอยเลื่อนที่เกิดการเคลื่อนตัวและปริมาณแรงเค้น (stress) ที่ถูกปลดปล่อยออกมา ซึ่งทำให้เหมาะกับการวัดแผ่นดินไหวที่มีขนาดใหญ่เกินกว่าที่มาตราริกเตอร์สามารถประเมินได้อย่างถูกต้อง
ดังนั้น ปัจจุบันนักธรณีวิทยาและนักแผ่นดินไหววิทยามักใช้ "Moment Magnitude Scale (Mw)" ในการวัดขนาดแผ่นดินไหวแทนมาตราริกเตอร์ เนื่องจากมีความแม่นยำสูงกว่า โดยเฉพาะเมื่อวัดแผ่นดินไหวที่มีขนาดใหญ่ แต่ในสื่อมวลชนหรือการรายงานทั่วไป คำว่า "ริกเตอร์" อาจยังคงถูกใช้แทน "แมกนิจูด" ในบางกรณีเพื่อให้คนทั่วไปเข้าใจได้ง่ายขึ้น
