ยาฆ่าแมลงก็เอาไม่อยู่! นักวิทย์พบ "ตัวเรือด" กลายพันธุ์ต้านสารเคมี กังวลปัญหาสุขอนามัยโลก

ตัวเรือดอาจไม่ได้เป็นแค่ศัตรูตัวจิ๋วในบ้านเท่านั้น แต่งานวิจัยชิ้นใหม่พบว่ามันกำลังกลายพันธุ์เพื่ออยู่รอดจากยาฆ่าแมลงที่ใช้กันแพร่หลาย ซึ่งอาจทำให้การควบคุมตัวเรือดในอนาคตยากกว่าที่เคย

ทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเวอร์จิเนียเทคได้ตรวจสอบตัวเรือด (Cimex lectularius) หลายประชากรจากเมืองต่างๆ ในสหรัฐอเมริกาและแคนาดา และพบหลักฐานสำคัญของการกลายพันธุ์ในยีนที่ชื่อว่า Rdl การกลายพันธุ์นี้ส่งผลให้ระบบประสาทของตัวเรือดเปลี่ยนแปลงจนต้านทานฤทธิ์ของยาฆ่าแมลงได้ดีกว่าเดิม 

เดิมที ยีน Rdl เป็นกลไกที่พบในแมลงสาบเยอรมันเพื่อป้องกันตัวเองจากสาร Dieldrin ซึ่งเป็นยาฆ่าแมลงรุ่นเก่าที่เคยถูกใช้ในยุคสงคราม แต่แม้ Dieldrin จะถูกสั่งห้ามใช้แล้วในหลายประเทศ ตัวเรือดในปัจจุบันกลับสามารถต้านทานยาฆ่าแมลงสมัยใหม่ที่มีโครงสร้างคล้ายกัน เช่น fipronil ซึ่งพบในผลิตภัณฑ์กำจัดแมลงและหมัดได้เช่นกัน

นักวิจัยพบว่าประชากรตัวเรือดบางกลุ่มมีการกลายพันธุ์ในยีน Rdl เกือบทุกตัวอย่างที่เก็บได้ แสดงให้เห็นว่าการกลายพันธุ์อาจไม่ได้เพิ่งเกิดขึ้น แต่สะสมมานานแล้ว และอาจกำลังแพร่กระจายกว้างขึ้นจากการใช้สารเคมีอย่างต่อเนื่อง

นอกจากนี้ ยังพบตัวเรือดที่มีการกลายพันธุ์ Rdl คู่กับกลไกต้านทานแบบอื่นๆ เช่น ความสามารถในการขับสารพิษออกจากร่างกายอย่างรวดเร็ว (metabolic resistance) ซึ่งอาจทำให้การควบคุมศัตรูตัวเล็กนี้ด้วยวิธีทางเคมีแบบเดิมๆ กลายเป็นเรื่องที่ยากมากขึ้น

นักวิจัยเตือนว่า การระบาดของตัวเรือดที่ต้านทานยาฆ่าแมลงจะทำให้ความเสี่ยงต่อการแพร่ระบาดในเมืองใหญ่ๆ เพิ่มขึ้นอย่างมาก และอาจต้องมีการพัฒนาเทคโนโลยีการกำจัดใหม่ๆ ที่ไม่อาศัยเพียงสารเคมี