รู้หรือไม่? ชายที่ไถนาในพิธีแรกนาขวัญ "วันพืชมงคล" ไม่ใช่ใครก็ได้ ต้องเป็นระดับสูงที่มีสิ่งนี้!

"พระยาแรกนา" คนที่ไถนาในพิธีแรกนาขวัญ "วันพืชมงคล" ไม่ใช่ใครก็ได้ แต่ต้องคัดเลือกพิเศษ จากข้าราชการพลเรือนระดับสูง

ในการพระราชพิธี “จรดพระนังคัลแรกนาขวัญ” ซึ่งจัดขึ้นทุกปีบริเวณสนามหลวงในวันพืชมงคล หนึ่งในภาพที่หลายคนจดจำได้ดี คือชายแต่งกายโบราณถือพระแสงจรดไถนา ร่วมกับโคคู่หลวงอย่างสง่างาม ชายผู้นี้มีชื่อเรียกตามประเพณีว่า “พระยาแรกนา” และการจะได้ทำหน้าที่นี้ ไม่ใช่เรื่องธรรมดาเลย

แล้ว พระยาแรกนา คือใคร...? “พระยาแรกนา” คือ ข้าราชการพลเรือนระดับสูง ที่ได้รับคัดเลือกจากกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ให้ทำหน้าที่แทนพระมหากษัตริย์ในการเริ่มต้นฤดูเพาะปลูกตามราชประเพณีโบราณ โดยผู้ที่จะได้รับเกียรตินี้ต้องมีคุณสมบัติครบถ้วน เช่น

• เป็นข้าราชการพลเรือนระดับสูงในกระทรวงเกษตรฯ

• มีดวงชะตาที่เหมาะสมกับปีนั้นๆ (ผ่านการพิจารณาฤกษ์จากพราหมณ์)

• มีความประพฤติเรียบร้อย และไม่เคยมีมลทินในหน้าที่ราชการ

การได้รับเลือกเป็นพระยาแรกนา ถือเป็นเกียรติสูงสุด ในอาชีพข้าราชการด้านเกษตร เพราะนอกจากเป็นตัวแทนแห่งพิธีศักดิ์สิทธิ์แล้ว ยังเป็นการประกาศเกียรติยศของบุคคลผู้นั้นต่อหน้าสาธารณชนทั่วประเทศ

ไม่เพียงแค่มีคุณสมบัติทางราชการเท่านั้น “พระยาแรกนา” ต้องผ่านการต้องดูฤกษ์ ดูดวง ก่อนแต่งตั้ง โดยดูฤกษ์ยามจากพราหมณ์หลวงอย่างพิถีพิถันในแต่ละปี เช่น ปีนี้คนเกิดวันไหน เดือนอะไร จะเหมาะสมที่สุดกับการทำหน้าที่นำฤดูเพาะปลูก และยังรวมถึงการเลือกผ้านุ่ง ความยาวเชือกไถ และทิศทางการไถด้วย

ไม่ใช่แค่พิธี แต่คือการเริ่มต้นใหม่ของชาติ เพราะพิธีนี้มีความเชื่อว่า “พระยาแรกนา” เป็นตัวแทนของชาติในการเริ่มต้นปลูกพืช อธิษฐานให้ฝนฟ้าตกต้องตามฤดูกาล ข้าวกล้าอุดมสมบูรณ์ และประชาชนอยู่ดีมีสุข ดังนั้นการเลือกบุคคลนี้จึงต้องศักดิ์สิทธิ์และมีความหมายลึกซึ้ง

ดังนั้น พระยาแรกนา ไม่ใช่แค่คนไถนาในพิธี แต่เป็น "ผู้นำแห่งฤดูเพาะปลูก" ทุกจังหวะที่พระยาแรกนาเดินไถนาเคียงคู่กับโคหลวงกลางสนามหลวง คือสัญลักษณ์ของการเริ่มต้นใหม่ในภาคเกษตร และยังเป็นมรดกวัฒนธรรมที่สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างธรรมชาติ ราชพิธี และชีวิตคนไทยอย่างลึกซึ้ง

• วันพืชมงคล 2568 พระโคกินอะไร ทำนายว่าอย่างไร