เนื้อหาในหมวด ข่าว

ประวัติ \

ประวัติ "จอน อึ๊งภากรณ์" นักขับเคลื่อนสังคม ผู้ก่อตั้ง iLaw-ประชาไท

เปิดประวัติ “จอน อึ๊งภากรณ์” นักขับเคลื่อนสังคม ผู้ก่อตั้ง iLaw-ประชาไท ปิดตำนานบุคลากรทรงคุณค่าของสังคมไทย ถึงแก่กรรมอย่างสงบ สิริอายุ 77 ปี 

ถือเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของวงการสิทธิมนุษยชนและประชาธิปไตยไทยสูญเสียบุคลากรสำคัญ เมื่อ จอน อึ๊งภากรณ์ อดีตสมาชิกวุฒิสภา นักต่อสู้เพื่อสิทธิมนุษยชน ผู้บุกเบิกองค์กรภาคประชาสังคมหลายแห่งทั้ง ประชาไทและ iLaw ได้ถึงแก่กรรมอย่างสงบ เมื่อช่วงเช้ามืดของวันที่ 13 พฤษภาคม 2568 สิริอายุ 77 ปี 

เปิดประวัติ จอน อึ๊งภากรณ์

จอน อึ๊งภากรณ์ เกิดเมื่อวันที่ 19 กันยายน พ.ศ. 2490 ณ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ เป็นบุตรชายคนโตของศาสตราจารย์ ดร.ป๋วย อึ๊งภากรณ์ ปูชนียบุคคลผู้มีคุณูปการต่อประเทศไทย อดีตผู้ว่าการธนาคารแห่งประเทศไทยและอธิการบดีมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กับนางมาร์กาเร็ต สมิธ สตรีชาวอังกฤษ

บรรยากาศในครอบครัว อึ๊งภากรณ์ มีส่วนสำคัญในการหล่อหลอมความคิดและอุดมการณ์ของจอน โดยได้รับอิทธิพลจากบิดาในเรื่องความกล้าหาญที่จะยืนหยัดในสิ่งที่ถูกต้อง และซึมซับแนวคิดสังคมนิยมประชาธิปไตย รวมถึงการวิพากษ์ความเหลื่อมล้ำจากมารดา

แม้จะสำเร็จการศึกษาด้านวิศวกรรมอิเล็กทรอนิกส์ จากมหาวิทยาลัยซัสเซ็กส์ สหราชอาณาจักร และเริ่มต้นเส้นทางอาชีพด้วยการเป็นอาจารย์สอนวิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ระหว่างปี พ.ศ. 2514 ถึง 2519 แต่ด้วยความสนใจในประเด็นทางสังคมที่หยั่งรากลึก ประกอบกับสถานการณ์ทางการเมืองไทยที่ผันผวนในยุคนั้น ได้นำพาจอน อึ๊งภากรณ์ มุ่งหน้าสู่การทำงานภาคประชาสังคมอย่างเต็มตัว

เส้นทางการทำงานเพื่อสังคม

เส้นทางการทำงานเพื่อสังคมของ จอน อึ๊งภากรณ์ นั้นโดดเด่นและสร้างผลกระทบเชิงบวกอย่างกว้างขวาง เริ่มตั้งแต่การร่วมทำหนังสือ “มิตรไทย” ณ ประเทศอังกฤษ การเป็นผู้ประสานงานมูลนิธิมิตรไทย ก่อนจะกลับมารับตำแหน่งผู้อำนวยการคนแรกของมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม (มอส.) ในปี พ.ศ. 2523 สร้างคนรุ่นใหม่ที่มีอุดมการณ์เพื่อทำงานพัฒนาชุมชน

จุดเปลี่ยนสำคัญอีกครั้งคือในปี พ.ศ. 2534 เมื่อจอนก่อตั้ง “มูลนิธิเข้าถึงเอดส์” (AIDS Access Foundation) ในช่วงเวลาที่สถานการณ์โรคเอดส์ในไทยกำลังวิกฤต และผู้ติดเชื้อต้องเผชิญการตีตราอย่างหนัก มูลนิธิฯ ภายใต้การนำของจอนได้บุกเบิกการให้คำปรึกษา ต่อสู้เพื่อสิทธิผู้ป่วย และผลักดันนโยบายด้านเอดส์ระดับชาติ บทบาทนี้ส่งผลให้จอนได้รับการยอมรับและดำรงตำแหน่งสำคัญในคณะกรรมการด้านเอดส์หลายชุด

จอน อึ๊งภากรณ์ ยังได้นำประสบการณ์และความมุ่งมั่นเข้าสู่เวทีการเมือง โดยได้รับเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา กรุงเทพมหานคร จากการเลือกตั้งในปี พ.ศ. 2543 และดำรงตำแหน่งจนถึงปี พ.ศ. 2549 ในฐานะ ส.ว. จอนมีบทบาทสำคัญในการผลักดันให้การดูแลผู้ติดเชื้อ HIV/AIDS รวมอยู่ในนโยบาย 30 บาทรักษาทุกโรค ปกป้องสิทธิชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากโครงการพัฒนาขนาดใหญ่ และเสนอแนวทางสันติวิธีในการแก้ไขปัญหาสามจังหวัดชายแดนภาคใต้ คุณูปการอันโดดเด่นนี้ส่งผลให้จอนได้รับรางวัลรามอน แมกไซไซ สาขาบริการรัฐกิจ ในปี พ.ศ. 2548 ซึ่งเป็นรางวัลทรงเกียรติระดับนานาชาติ

หลังพ้นจากตำแหน่ง ส.ว. จอนยังคงเดินหน้าสร้างการเปลี่ยนแปลง เล็งเห็นความสำคัญของสื่ออิสระและองค์ความรู้ด้านกฎหมายเพื่อภาคประชาชน ท่านจึงร่วมก่อตั้งหนังสือพิมพ์ออนไลน์ “ประชาไท” ในปี พ.ศ. 2547 และก่อตั้ง “โครงการอินเทอร์เน็ตเพื่อกฎหมายประชาชน” หรือ “iLaw” ในปี พ.ศ. 2552 ซึ่งทั้งสององค์กรยังคงมีบทบาทสำคัญยิ่งในการส่งเสริมสิทธิเสรีภาพและประชาธิปไตยในประเทศไทยตราบจนปัจจุบัน

อุดมการณ์เพื่อสังคม

ตลอดชีวิตการทำงาน จอน อึ๊งภากรณ์ ขับเคลื่อนด้วยความเชื่อมั่นในระบอบประชาธิปไตย ความยุติธรรมทางสังคม การเคารพสิทธิมนุษยชน และแนวทางสันติวิธี ท่านเป็นผู้มองเห็นปัญหา ริเริ่มสร้างองค์กรเพื่อแก้ไข และเปิดโอกาสให้คนรุ่นใหม่ได้เข้ามาสานต่อ จอนเคยกล่าวไว้ว่าความสำเร็จขององค์กรมาจากทีมงาน และงานที่ทำควรเป็นสิ่งที่สนุกและไม่ยากเกินกำลัง

การจากไปของ จอน อึ๊งภากรณ์ ในวันนี้ นับเป็นการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ของสังคมไทย ท่านได้ทิ้งไว้ซึ่งมรดกทางความคิด องค์กรภาคประชาสังคมที่เข้มแข็ง และจิตวิญญาณแห่งการต่อสู้เพื่อความเป็นธรรมอันจะยังคงเป็นแรงบันดาลใจให้คนรุ่นหลังสืบต่อไปอย่างไม่รู้จบ

ประวัติการทำงาน 2543 ถึงปัจจุบัน  

  • สมาชิกวุฒิสภา กรุงเทพมหานคร
  • เลขานุการของคณะกรรมาธิการการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ วุฒิสภา
  • ประธานคณะอนุกรรมาธิการหลักประกันทางสังคม
  • เลขาธิการมูลนิธิเข้าถึงเอดส์
  • รองประธานกรรมการศูนย์คุ้มครองสิทธิด้านเอดส์
  • เลขานุการโครงการวารสารข่าวทางอินเตอร์เน็ต ประชาไท

2543  

  • กรรมาธิการของคณะกรรมาธิการการมีส่วนร่วมของประชาชน วุฒิสภา
  • กรรมาธิการสาธารณสุข วุฒิสภา

2534 - 2543       

  • ก่อตั้งและดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการมูลนิธิเข้าถึงเอดส์

2537 - 2539       

  • ประธานคณะกรรมการองค์กรพัฒนาเอกชนด้านเอดส์

2537 - 2539       

  • กรรมการคณะกรรมการเอดส์ชาติ

2531 - 2532       

  • รองประธานคณะกรรมการประสานงานองค์กรพัฒนาเอกชน (กป.อพช.)

2523 - 2534       

  • ผู้อำนวยการมูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคม

2520 - 2523       

  • ผู้ประสานงานมูลนิธิมิตรไทย

2514 - 2519       

  • อาจารย์สอนวิชาฟิสิกส์ คณะวิทยาศาสตร์  มหาวิทยาลัยมหิดล

เรื่องที่เกี่ยวข้อง