"ใครถอย ตูยิง!": รู้จักปฏิบัติการ “Blocking Unit” หน่วยกันถอยของรัสเซียในสงครามยูเครน
ในสมรภูมิที่ความพ่ายแพ้อาจมาพร้อมความตาย มีรายงานว่า กองทัพรัสเซียได้ตั้ง “หน่วยกันถอย” (Blocking Unit) เพื่อคุมเข้มแนวหน้า ไม่ให้ทหารตนเองล่าถอยจากสนามรบโดยไม่ได้รับอนุญาต แม้ต้องใช้การข่มขู่หรือยิงใส่ฝ่ายเดียวกันก็ตาม
“หน่วยกันถอย” คืออะไร?
ตามรายงานจากหน่วยข่าวกรองตะวันตกและแหล่งข่าวยูเครน ระบุว่า หน่วยเหล่านี้ประจำอยู่ด้านหลังแนวหน้า มีหน้าที่คอยตรวจจับทหารที่พยายามถอนกำลังโดยพลการ และพร้อมใช้กำลังตอบโต้หากจำเป็น
รากฐานแนวคิดจากยุคโซเวียต
แนวคิดนี้ไม่ใช่ของใหม่ แต่ย้อนกลับไปสู่ปี 1942 ในยุค โจเซฟ สตาลิน ที่ประกาศคำสั่งหมายเลข 227 “ไม่ถอยแม้แต่ก้าวเดียว” เพื่อหยุดยั้งความเสียหายจากการถอนกำลัง โดยให้ตั้งหน่วยกันถอยคอยจับกุมหรือแม้กระทั่งยิงทหารของตนเองที่พยายามหลบหนี
นอกจากนี้ยังมีการตั้ง “หน่วยลงโทษ” (penal battalions) สำหรับทหารที่ฝ่าฝืนคำสั่ง โดยจะถูกส่งไปสู่แนวหน้าที่อันตรายที่สุด เพื่อไถ่โทษด้วยชีวิต
หลักฐานในสงครามยูเครน
รายงานของกระทรวงกลาโหมอังกฤษเมื่อปลายปี 2022 ชี้ว่า รัสเซียอาจนำหน่วยนี้มาใช้จริงในยูเครน โดยเฉพาะในช่วงที่ขวัญกำลังใจของทหารตกต่ำ
ข้อมูลจากฝั่งยูเครนก็สอดคล้องกัน โดย เฟดีร์ เวนิสลาฟสกี สมาชิกคณะกรรมาธิการความมั่นคงและกลาโหม เปิดเผยว่ากองทัพรัสเซียใช้ กองกำลังเชเชนจากหน่วยคาดิรอฟ (Kadyrovites) เป็นหน่วยกันถอย คอยควบคุมไม่ให้ทหารแนวหน้าถอยโดยพลการ
วิดีโอร้องเรียนจากทหารรัสเซีย
ในเดือนมีนาคม 2023 หนังสือพิมพ์ The Guardian รายงานว่า ทหารจากหน่วยจู่โจม “Storm” ได้อัดวิดีโอร้องเรียนถึงประธานาธิบดี วลาดิเมียร์ ปูติน ระบุว่าหน่วยของตนถูกปืนใหญ่ถล่มต่อเนื่องถึง 14 วัน เสียชีวิต 22 นาย บาดเจ็บ 34 นาย
เมื่อพวกเขาพยายามถอนกำลังกลับถูกขัดขวางโดยหน่วยกันถอยที่วางกำลังอยู่ด้านหลัง พร้อมขู่ว่าจะ “ทยอยกำจัดทีละคน” หากไม่ยืนหยัดในสนามรบ
หลักฐานจาก ISW
สถาบันศึกษาการสงคราม (ISW) ของสหรัฐฯ เผยรายงานเมื่อ 8 มิถุนายน 2024 ว่า หน่วยพิเศษ Akhmat ของเชเชนถูกส่งไปยังแนวหลังเมืองคาร์คิฟ เพื่อทำหน้าที่เป็นหน่วยกันถอยโดยเฉพาะ
ISW ระบุว่า หน่วยเหล่านี้ถูกใช้เพื่อควบคุมวินัย ไม่ใช่เพื่อการรบแนวหน้าโดยตรง และมักถูกสั่งให้ ยิงเตือน หรือถึงขั้นยิงสังหาร ทหารที่พยายามถอย
การใช้โดรน-คำสั่งดักฟัง
ในบางพื้นที่ เช่นเมืองอัฟดิยฟกา มีรายงานว่ารัสเซียใช้โดรนลาดตระเวนแนวหน้า หากพบการถอย จะส่งสัญญาณให้หน่วยกันถอยจัดการทันที
หน่วยข่าวกรองยูเครน (SBU) ยังเคยเปิดเผยคำสั่งที่ถูกดักฟังได้ ซึ่งระบุชัดว่า “ถ้าใครถอย นายได้รับอนุญาตให้ ‘จัดการ’ พวกมันได้เลย” ซึ่งคำว่า “จัดการ” ในบริบทนี้ หมายถึงการยิงทิ้ง
รัสเซียปฏิเสธ - โต้กลับยูเครน
ฝั่งรัสเซียปฏิเสธข้อกล่าวหาอย่างเป็นทางการ โดย ปูติน เคยให้สัมภาษณ์ว่า “ไม่มีปัญหาทหารหนีทัพ” และกล่าวหายูเครนว่าเป็นฝ่ายที่ยิงใส่หลังทหารตัวเองเสียเอง
ยุทธวิธีโหด หรือความจำเป็น?
แม้จะมีข้อโต้แย้งว่า “หน่วยกันถอย” เป็นเพียงยุทธวิธีในภาวะสิ้นหวัง แต่หากมองจากมุมของมนุษย์ การที่ทหารต้องเผชิญภัยทั้งจากศัตรูข้างหน้าและอาวุธของฝ่ายเดียวกันข้างหลัง ย่อมสะท้อนถึงความโหดร้ายของสงครามในอีกมิติหนึ่ง
เมื่อชีวิตของทหารกลายเป็นเพียงหมากบนกระดาน สิ่งที่ควรถามไม่ใช่ว่าใครชนะ แต่คือ ใครยังเหลืออยู่