"พลจัตวา" คือยศอะไร? รู้จักยศนายพลชั้นต้นของไทยและต่างประเทศ ยศนี้ยังมีอยู่หรือไม่?
แม้จะไม่ใช่ยศที่พบเห็นบ่อยในปัจจุบัน แต่ "พลจัตวา" ถือเป็นยศที่สำคัญในโครงสร้างของกองทัพ โดยเฉพาะในอดีตที่ระบบยศนายพลมีความซับซ้อนมากกว่าในปัจจุบัน
หลายคนอาจเคยเห็นชื่อนี้ผ่านตามาแล้ว แต่ไม่แน่ใจว่ายศนี้หมายถึงอะไร อยู่ระดับใด และปัจจุบันยังใช้อยู่หรือไม่ วันนี้เราจะพาไปรู้จักกับยศนี้ให้ลึกขึ้น
พลจัตวา คืออะไร?
"พลจัตวา" เป็นยศของนายทหารชั้นสัญญาบัตรระดับ นายพลชั้นต้น ที่มีลำดับต่ำกว่ายศ "พลตรี" ใช้ในบางหน่วยงานของกองทัพไทยในอดีต โดยเฉพาะในตำรวจตระเวนชายแดน, หน่วยบัญชาการพิเศษ หรือ ตำแหน่งฝ่ายเสนาธิการ ที่ไม่สังกัดสายรบโดยตรง
คำว่า "พลจัตวา" มาจากคำในภาษาอังกฤษว่า Brigadier General หมายถึงนายพลที่มีหน้าที่ควบคุมกองพลน้อย หรือ "กองจัตวา" (brigade)
ยศพลจัตวาในประเทศไทย
ในอดีต กองทัพไทยเคยมียศ "พลจัตวา" อย่างเป็นทางการ โดยจัดอยู่ในลำดับนายพลชั้นต้น เหนือกว่าพันเอก แต่ต่ำกว่าพลตรี
อย่างไรก็ตาม ปัจจุบันกองทัพไทยได้ยกเลิกการใช้ยศ "พลจัตวา" อย่างเป็นทางการแล้ว แต่ในปัจจุบันได้ยกเลิกแต่ปรับเปลี่ยนมาเป็นพันเอก(พิเศษ)แทน สังเกตได้จากเครื่องหมาย ของพันเอก(พิเศษ) คือ บนบ่าจะมีสามดาว มุงกุฏครอบ ส่วนที่ปกคอเสื้อจะมี สัญญลักษณ์ คทาไขว้ แทนเครื่องหมายเหล่า
ผู้ที่เคยได้ก็มีเช่น พลจัตวา ประมาณ อดิเรกสาร รมช.กระทรวงอุตสาหกรรม พ.ศ. 2496, พลจัตวา ศิริ สิริโยธิน รมช.กระทรวงสหกรณ์ พ.ศ. 2497, พลจัตวา เล็ก แนวมาลี รักษาราชการผู้บัญชาการวิทยาลัยกองทัพบก 2501 และ พลจัตวา เชาว์ สวัสดิสงคราม ผู้บังคับการกรมนักเรียนนายร้อย
ถึงแม้ยศนี้จะไม่ถูกใช้อย่างเป็นทางการในระบบปกติ แต่ยังปรากฏอยู่ใน กรณีพระราชทานยศเกียรติยศ แก่ข้าราชการพลเรือนบางรายที่มีผลงานด้านความมั่นคง หรือในหน่วยพิเศษบางแห่ง เช่น ตำรวจตระเวนชายแดน
ยศพลจัตวาในต่างประเทศ
หลายประเทศยังคงใช้ยศ Brigadier General ซึ่งเทียบเท่ากับ "พลจัตวา" อยู่ในปัจจุบัน โดยถือเป็นยศนายพลระดับล่างสุด มีหน้าที่รับผิดชอบดูแลกองพลน้อยหรือหน่วยเฉพาะกิจ
- สหรัฐอเมริกา: Brigadier General เป็นยศนายพลระดับต่ำสุด (1 ดาว) รองจาก Major General (2 ดาว)
- สหราชอาณาจักร: เดิมใช้คำว่า Brigadier-General แต่ปัจจุบันเรียกสั้นว่า "Brigadier" โดยไม่ได้จัดอยู่ในหมวดนายพลเต็มรูปแบบ
- ฝรั่งเศส: Général de brigade เป็นยศนายพลระดับล่าง ใช้ในกองทัพบก
- เยอรมนี: Brigadegeneral เป็นยศนายพลต่ำสุดของกองทัพเยอรมนี
- ญี่ปุ่น: ไม่มีการใช้คำว่า Brigadier โดยตรง แต่มีตำแหน่งเทียบเท่า เช่น "Sho-ho" (ยศนายพลระดับต้นในกองกำลังป้องกันตนเอง)
บทสรุป: ยศนี้หายไปจากระบบหรือยัง?
- ในประเทศไทย: ยศ "พลจัตวา" ยกเลิกการใช้อย่างเป็นทางการแล้ว ในระบบราชการทหารปัจจุบัน
- ในต่างประเทศ: หลายประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา, เยอรมนี, ฝรั่งเศส ยังคงใช้ยศ "Brigadier General" อย่างต่อเนื่อง
- การเทียบยศ: พลจัตวา ≈ Brigadier General (1 ดาว) → รองจากพลตรี (Major General – 2 ดาว)