"เอลนีโญ" กับ "ลานีญา" ต่างกันอย่างไร? อะไรรุนแรงกว่า? แล้วไทยเจอแบบไหนบ่อยที่สุด?

ในโลกของปรากฏการณ์ภูมิอากาศ มีคำหนึ่งที่เรามักได้ยินบ่อยขึ้นในข่าวพยากรณ์อากาศหรือรายงานภัยแล้ง นั่นคือ “เอลนีโญ” และอีกคำหนึ่งคือ “ลานีญา”

ทั้งสองคำนี้เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิน้ำทะเลในมหาสมุทรแปซิฟิก ซึ่งส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก รวมถึงประเทศไทยด้วย

เอลนีโญ (El Niño) คืออะไร?

เอลนีโญ มาจากภาษาสเปน แปลว่า เด็กผู้ชาย คือปรากฏการณ์ที่น้ำทะเลบริเวณฝั่งตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิก (ใกล้ทวีปอเมริกาใต้) อุ่นขึ้นผิดปกติ โดยทั่วไปจะเกิดทุก 2-7 ปี และกินเวลานานประมาณ 9-12 เดือน การที่น้ำทะเลอุ่นขึ้นนี้ส่งผลต่อการไหลเวียนของกระแสลมฟ้าอากาศ ทำให้ฝนในบางพื้นที่ลดลง ส่วนบางแห่งกลับมีฝนตกหนักผิดปกติ

ในกรณีของประเทศไทย เอลนีโญ มักทำให้ฝนน้อยกว่าปกติ เกิดภัยแล้ง อุณหภูมิสูงขึ้น และฤดูฝนอาจสั้นลง ส่งผลต่อเกษตรกรรมและแหล่งน้ำในประเทศ

ลานีญา (La Niña) คืออะไร?

ลานีญา มาจากภาษาสเปน แปลว่า เด็กผู้หญิง คือปรากฏการณ์ตรงกันข้ามกับ เอลนีโญ คือมีการเย็นตัวลงของน้ำทะเลในบริเวณเดียวกัน โดยมักเกิดหลังจากช่วง เอลนีโญ โดย ลานีญา จะทำให้กระแสลมมรสุมแรงขึ้น ส่งผลให้หลายพื้นที่ของโลกมีฝนตกมากผิดปกติ

สำหรับประเทศไทย ลานีญา มักทำให้มีฝนมากกว่าปกติ ฤดูฝนยาวนาน และอาจเสี่ยงน้ำท่วมในบางพื้นที่ โดยเฉพาะภาคเหนือตอนล่าง, ภาคกลาง และภาคตะวันออก

แล้ว เอลนีโญ หรือ ลานีญา รุนแรงกว่ากัน?

ความรุนแรงขึ้นอยู่กับบริบทและภูมิภาคที่ได้รับผลกระทบ ในเชิงทั่วโลก เอลนีโญ มีแนวโน้มส่งผลกระทบรุนแรงและกว้างขวางมากกว่า โดยอาจทำให้เกิดภัยแล้งในเอเชีย, ออสเตรเลีย และอินเดีย รวมถึงอุณหภูมิโลกเฉลี่ยสูงขึ้น ส่วน ลานีญา มักจะเน้นไปที่ปริมาณฝนมากกว่าปกติและพายุที่เพิ่มขึ้น

อย่างไรก็ตาม สำหรับประเทศไทย ความเสียหายที่เกิดจาก ลานีญา ในบางปีอาจดูรุนแรงกว่าในแง่ของน้ำท่วม เนื่องจากฝนตกหนักต่อเนื่องและน้ำหลากที่ยากต่อการบริหารจัดการ

ประเทศไทยเจอกับอะไรบ่อยกว่ากัน?

ประเทศไทยสามารถได้รับผลกระทบจากทั้ง เอลนีโญ และ ลานีญา แต่สถิติย้อนหลังพบว่า ประเทศไทยได้รับผลกระทบจาก ลานีญา บ่อยกว่า และมีผลต่อปริมาณฝนโดยตรง เช่น ปีที่เกิดน้ำท่วมใหญ่ในหลายพื้นที่มักเป็นปีที่มี ลานีญา เช่น ปี 2011 ที่เกิดอุทกภัยครั้งใหญ่ในภาคกลาง

แต่ในช่วงที่มี เอลนีโญ เช่น ปี 1997-1998 หรือ 2015-2016 ประเทศไทยมักประสบภัยแล้งรุนแรง น้ำในเขื่อนลดต่ำ การเกษตรเสียหาย และอุณหภูมิเฉลี่ยสูงกว่าปกติ

บทสรุปสั้นๆ

• เอลนีโญ = น้ำทะเลอุ่น → ฝนน้อย → ภัยแล้ง
• ลานีญา = น้ำทะเลเย็น → ฝนมาก → น้ำท่วม
• ความรุนแรงขึ้นอยู่กับพื้นที่และบริบท
• ประเทศไทยมักได้รับผลกระทบจาก ลานีญา บ่อยกว่า