อวัยวะเล็กที่สุดในร่างกาย "ดวงตาที่สามของมนุษย์" ขนาดจิ๋วเท่าถั่ว แต่หน้าที่ยิ่งใหญ่

28/09/2025 (22:54 น.)

ทำความรู้จัก อวัยวะที่เล็กที่สุดในร่างกาย เป็นดวงตาที่สามของมนุษย์ ขนาดเท่าถั่วแต่หน้าที่ยิ่งใหญ่

ต่อมไพเนียลถือเป็นอวัยวะที่เล็กที่สุดในร่างกาย เป็นต่อมไร้ท่ออยู่ใจกลางสมอง รูปร่างเหมือนเมล็ดสนสีแดงปนน้ำตาล ขนาดเพียง 5–10 มิลลิเมตร ยาว 3–7 มิลลิเมตร หนักประมาณ 0.2 กรัม ประกอบด้วยเซลล์ 2 ชนิด คือ เซลล์ไพเนียล (pinealocytes) และ เซลล์ไกลอัน (glial cell) 

ขนาดเล็กแต่หน้าที่ยิ่งใหญ่

ต่อมไพเนียลจัดอยู่ในระบบประสาท ทำหน้าที่รับสัญญาณจากสายตา จึงถูกเรียกว่า ดวงตาที่สามของมนุษย์

ต่อมไพเนียลทำหน้าที่เป็นทั้ง ส่วนหนึ่งของระบบประสาท และ ต่อมไร้ท่อ โดยผลิตฮอร์โมนและส่งสัญญาณไปยังต่อมและอวัยวะต่าง ๆ เช่น ต่อมใต้สมอง ต่อมไทรอยด์ ต่อมหมวกไต รังไข่ และอัณฑะ ควบคุมระบบต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น

• การเจริญเติบโต

• การเผาผลาญอาหารและสร้างพลังงาน

• การสร้างเนื้อเยื่อและซ่อมแซมร่างกาย

• การตอบสนองต่อความเครียดและภูมิต้านทาน

• การมีประจำเดือนและการตกไข่

• การตอบสนองทางเพศ

เมลาโทนิน : ฮอร์โมนสำคัญที่ต่อมไพเนียลสร้าง

ต่อมไพเนียลหลั่ง เมลาโทนิน (Melatonin) ทำหน้าที่ควบคุมวงจรวัน-คืน ร่างกายจะหลั่งเมลาโทนินในเวลากลางคืน และลดลงเมื่อได้รับแสงสว่าง เมลาโทนินมีบทบาทสำคัญ เช่น

พัฒนาระบบสืบพันธุ์ : เมลาโทนินอาจควบคุมการหลั่งฮอร์โมนเพศและการทำงานของอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น การมีประจำเดือนในผู้หญิง และขนาดอัณฑะในผู้ชาย

ช่วยให้นอนหลับและปรับกิจกรรมร่างกาย : ใช้รักษาผู้มีปัญหาการนอนหลับ เช่น คนทำงานกะกลางคืน ผู้สูงอายุ และผู้ที่เจอปัญหา jet lag

ส่งเสริมสุขภาพจิต : การหลั่งเมลาโทนินสัมพันธ์กับอารมณ์และความเครียด ในฤดูหนาวที่มีแสงน้อย ผู้คนมักมีโอกาสซึมเศร้ามากขึ้น

ชะลอความแก่และป้องกันโรคเรื้อรัง : เมลาโทนินเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ ปกป้องเซลล์จากความเสียหาย ลดการเสื่อมของเซลล์และเนื้อเยื่อ ป้องกันโรคเรื้อรัง เช่น มะเร็ง หรือโรคหัวใจ

ต่อมไพเนียล แม้จะมีขนาดเล็ก แต่ถือเป็น ศูนย์กลางควบคุมการทำงานของร่างกาย ทั้งด้านการนอน การสืบพันธุ์ อารมณ์ และการป้องกันโรค การดูแลการพักผ่อนและชีวิตประจำวันให้สมดุล จึงช่วยให้ต่อมไพเนียลทำงานได้เต็มที่ และส่งผลดีต่อสุขภาพโดยรวม