เนื้อหาในหมวด ข่าว

เฉลยแล้ว! สมองมนุษย์จดจำ “ชื่อคน” หรือ “ใบหน้า” ได้ดีกว่ากัน? วิทยาศาสตร์มีคำตอบ

เฉลยแล้ว! สมองมนุษย์จดจำ “ชื่อคน” หรือ “ใบหน้า” ได้ดีกว่ากัน? วิทยาศาสตร์มีคำตอบ

เฉลยแล้ว! สมองคนเราจดจำ “ใบหน้า” หรือ “ชื่อเรียก” ได้ดีกว่ากัน? วิทยาศาสตร์ไขข้อสงสัย

เคยสงสัยไหมว่า ทำไมเรามักจะจำหน้าคนได้แม่น แต่กลับนึกชื่อไม่ออก? คำถามนี้เป็นประเด็นที่นักวิทยาศาสตร์และนักจิตวิทยาให้ความสนใจมานาน หลายงานวิจัยพบว่า สมองมนุษย์มีแนวโน้มจดจำ “ใบหน้า” ได้ดีกว่า “ชื่อเรียก” ของบุคคล โดยเฉพาะในแง่ของความแม่นยำและความรวดเร็วในการจดจำ

ทำไมสมองจึงจำใบหน้าได้ดีกว่าชื่อเรียก

สมองมีความเชี่ยวชาญในการประมวลผลใบหน้า เนื่องจากใบหน้าเป็นข้อมูลภาพที่สื่อถึงตัวตน อารมณ์ และสถานะทางสังคม โดยมีบริเวณเฉพาะในสมองที่เรียกว่า fusiform face area (FFA) ซึ่งทำหน้าที่จดจำและแยกแยะใบหน้าโดยเฉพาะ

ในทางกลับกัน “ชื่อเรียก” เป็นข้อมูลเชิงภาษา ซึ่งต้องผ่านกระบวนการตีความ ทำความเข้าใจ และเชื่อมโยงกับบุคคลนั้น ๆ การจดจำชื่อจึงใช้ระบบการประมวลผลของสมองที่ซับซ้อนมากกว่า และอาจได้รับผลกระทบจากความคุ้นเคยหรือการใช้งานบ่อยครั้ง

งานวิจัยเกี่ยวกับการจดจำใบหน้าและชื่อเรียก

มีการศึกษาในหลายประเทศที่เปรียบเทียบความสามารถในการจดจำ “ใบหน้า” และ “ชื่อคน” พบว่า ผู้เข้าร่วมทดลองมักจำใบหน้าได้แม่นกว่า แม้จะได้เห็นเพียงครั้งเดียว ขณะที่การจำชื่อกลับมีอัตราความผิดพลาดสูงกว่า แม้จะได้รับฟังซ้ำหลายครั้ง 

หนึ่งในปรากฏการณ์ที่น่าสนใจคือ “Baker–baker paradox” ซึ่งอธิบายว่า คนมักจำอาชีพของใครบางคนได้ง่ายกว่าชื่อของเขา แม้ว่าทั้งสองคำจะเหมือนกัน เช่น “นายเบเกอร์” กับ “นักอบขนม (baker)” เพราะชื่อคนไม่มีความหมายเชิงภาพหรือบริบทที่ชัดเจนในสมอง

ความแตกต่างของการประมวลผลใบหน้าและชื่อเรียกในสมอง

  • การจดจำใบหน้า: เกี่ยวข้องกับการประมวลผลภาพ อารมณ์ และตัวตน สมองมีโครงสร้างเฉพาะที่ช่วยให้จดจำใบหน้าได้อย่างแม่นยำ
  • การจดจำชื่อเรียก: อาศัยการประมวลผลทางภาษา การเชื่อมโยงกับเสียงและความหมาย ต้องใช้ระบบความจำที่ซับซ้อนกว่า และอาจลืมได้ง่าย

จากผลการศึกษาและข้อมูลทางประสาทวิทยา สามารถกล่าวได้ว่า สมองมนุษย์มีแนวโน้มจดจำใบหน้าได้ดีกว่าชื่อเรียก โดยใบหน้าเป็นข้อมูลที่มีความหมายทางสังคมและเชื่อมโยงกับอารมณ์อย่างลึกซึ้ง ในขณะที่ชื่อเป็นเพียงสัญลักษณ์ทางภาษา ซึ่งต้องผ่านกระบวนการตีความและการเชื่อมโยงเชิงนามธรรมมากกว่า จึงอาจถูกลืมได้ง่ายกว่าการจำใบหน้า

ขอบคุณข้อมูลอ้างอิง

  • PubMed - Facial recognition and memory study
  • Oxford Academic - Fusiform Face Area research
  • NCBI - Neural basis of face recognition