"ข้าวค้างคืน" กินยังไงให้ปลอดภัย? ทำ 2 ขั้นตอนให้ถูกวิธี ได้ประโยชน์กว่าข้าวหุงใหม่

15/10/2025 (05:06 น.)

"ข้าวค้างคืน" กินยังไงให้ปลอดภัย? ทำ 2 ขั้นตอนให้ถูกวิธี ได้ประโยชน์กว่าข้าวหุงใหม่ ดีต่อลำไส้ อิ่มนาน ลดเสี่ยงเบาหวาน

เวลาหุงข้าวแล้วเหลือ หลายคนมักเก็บไว้ในตู้เย็นแล้วนำมาอุ่นกินซ้ำ แต่หลายคนอาจสงสัยว่า “ข้าวค้างคืน หรือ ข้าวแช่ตู้เย็น”  กินได้จริงหรือไม่ และปลอดภัยแค่ไหน ความจริงคือสามารถกินได้ หากเก็บรักษาและอุ่นอย่างถูกวิธี เพราะข้าวแช่เย็นมีสารอาหารบางอย่างที่เป็นประโยชน์ต่อร่างกายมากกว่าข้าวหุงใหม่

ข้าวเย็นมีแป้งทนต่อการย่อย ช่วยควบคุมน้ำตาล

งานวิจัยพบว่า ข้าวเย็นหรือข้าวอุ่นซ้ำ จะมี “แป้งทนต่อการย่อย” (Resistant Starch) มากกว่าข้าวหุงใหม่ ซึ่งแป้งชนิดนี้ร่างกายไม่สามารถย่อยได้ แต่เป็นอาหารของแบคทีเรียดีในลำไส้ ทำหน้าที่เหมือนพรีไบโอติกส์ (Prebiotics) ส่งผลดีต่อระบบขับถ่ายและสุขภาพลำไส้

เมื่อแบคทีเรียย่อยแป้งชนิดนี้ จะเกิด “กรดไขมันสายสั้น” (Short-chain Fatty Acids: SCFAs) ที่กระตุ้นฮอร์โมนควบคุมความอยากอาหาร เช่น GLP-1 และ PYY ซึ่งช่วยเพิ่มความไวต่ออินซูลิน ลดความเสี่ยงเบาหวานและไขมันหน้าท้อง

ผลวิจัยยืนยัน ข้าวอุ่นซ้ำช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด

งานวิจัยในกลุ่มอาสาสมัครสุขภาพดี 15 คน พบว่า การกินข้าวที่หุงสุกแล้วแช่เย็น 24 ชั่วโมงที่อุณหภูมิ 4°C แล้วนำมาอุ่นซ้ำ ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือดหลังอาหารได้เมื่อเทียบกับข้าวหุงใหม่ ขณะเดียวกันการทดลองในสัตว์ยังพบว่า แป้งทนต่อการย่อยช่วยลดคอเลสเตอรอลและส่งผลดีต่อระบบลำไส้

แม้ผลการศึกษานี้น่าสนใจ แต่ยังจำเป็นต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมในมนุษย์ เพื่อยืนยันประโยชน์ของข้าวเย็นในระยะยาว

หัวใจสำคัญอยู่ที่ 2 ขั้นตอน "เก็บและอุ่น"

• ควรนำข้าวหุงสุกใหม่แช่เย็นภายใน 1 ชั่วโมง โดยแบ่งใส่ภาชนะตื้น เพื่อให้เย็นเร็ว
• หลีกเลี่ยงการทิ้งข้าวไว้ที่อุณหภูมิห้องเกิน 2 ชั่วโมง เพราะอาจเกิดการสะสมของเชื้อโรค
• เก็บในตู้เย็นที่อุณหภูมิต่ำกว่า 5°C และไม่เก็บเกิน 3–4 วัน
• เวลาอุ่น ควรให้ข้าวร้อนทั่วถึง หรืออุณหภูมิสูงกว่า 74°C

ทำไมข้าวค้างคืนจึงเสี่ยง ถ้าเก็บไม่ดี

ดร.เจษฎา เด่นดวงบริพันธ์ อาจารย์ประจำคณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อธิบายว่า การเก็บข้าวหรืออาหารไว้ในอุณหภูมิไม่เหมาะสม อาจทำให้เกิดเชื้อ บาซิลัส ซิเรอัส (Bacillus Cereus) ซึ่งเป็นแบคทีเรียสร้างสปอร์ที่ทนความร้อนและผลิตสารพิษได้ ยกตัวอย่าง “ข้าวผัด” ที่มักใช้ข้าวเก่ามาผัด หากเก็บไม่ดีหรือผัดไม่ร้อนพอ เชื้ออาจเจริญเติบโตและทำให้เกิดอาหารเป็นพิษได้

ข้อควรระวังเกี่ยวกับเชื้อ Bacillus Cereus

เชื้อนี้เป็นสาเหตุของอาหารเป็นพิษประมาณ 12% ทั่วโลก และในบางกรณีอาจทำให้เกิดอาการรุนแรง เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ แม้ส่วนใหญ่รักษาหายได้เอง แต่บางคนอาจต้องเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล

การป้องกันที่ดีที่สุดคือการเก็บอาหารในภาชนะปิดสนิท รักษาความสะอาด และไม่ปล่อยอาหารไว้ที่อุณหภูมิห้องนานเกินไป โดยเฉพาะในช่วงอากาศร้อน

สรุป : ข้าวค้างคืนกินได้ ถ้าเก็บและอุ่นอย่างถูกวิธี

ข้าวค้างคืน ไม่ได้อันตรายอย่างที่หลายคนคิด หากเก็บไว้ในตู้เย็นอย่างเหมาะสมและอุ่นให้ร้อนทั่วถึงก่อนกิน ข้าวแช่เย็นยังมีแป้งทนต่อการย่อยที่ช่วยควบคุมน้ำตาลในเลือดและบำรุงลำไส้ได้ด้วย แต่สิ่งสำคัญคือ “ต้องเก็บและอุ่นร้อนให้ถูกวิธี”  เพื่อป้องกันการปนเปื้อนของเชื้อโรค