หลายคนไม่รู้มาก่อน "ข้าวถ้วยสแตนเลสเกาหลี" ใครไม่กินแบบนี้ ถือว่าผิดกฎหมาย!
รู้หรือไม่? สมัยก่อนที่เกาหลี “ห้ามร้านอาหารตักข้าวเยอะเกินไป” เพราะถือว่าผิดกฎหมายจริงๆ!
เวลานั่งกินอาหารเกาหลี หลายคนคงคุ้นตากับ “ถ้วยข้าวสแตนเลส” ที่เสิร์ฟคู่กับซุปหรืออาหารจานหลักอยู่เสมอ แต่รู้ไหมว่า? ถ้วยข้าวหน้าตาธรรมดาๆใบนี้ เคยเป็นหนึ่งใน “สัญลักษณ์ทางนโยบายของรัฐบาลเกาหลี” เลยทีเดียว
เพราะในช่วงหนึ่งของประวัติศาสตร์ เกาหลีเคยถึงขั้นออกกฎหมาย “ควบคุมปริมาณข้าวในถ้วย” เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนข้าวทั่วประเทศ และถ้าใครตักข้าวเยอะเกินมาตรฐาน ก็อาจโดนลงโทษได้จริงๆ!
ข้าวที่เสิร์ฟในถ้วยสแตนเลสแบบที่เราเห็นตามร้านอาหารเกาหลีทั่วไป มีชื่อเรียกว่า “โคงกิดปับ” (공깃밥) โดยเฉพาะร้านประเภท กุกบับ (ข้าวต้มเกาหลี) มักจะเสิร์ฟข้าวในถ้วยแบบนี้แทบทุกร้านเลยทีเดียว
แต่ก่อนหน้าที่เกาหลีจะใช้ถ้วยสแตนเลสขนาดเท่ากันแบบนี้ คนเกาหลีในอดีตนิยมกินข้าวแบบ “โคบงบับ” หรือข้าวที่ตักกองสูงในชามใหญ่ เพราะสมัยนั้นประชาชนส่วนใหญ่ทำเกษตร ต้องใช้พลังงานมาก และ “ข้าว” ถือเป็นแหล่งพลังงานหลักของคนทั้งประเทศ
ต่อมาในยุคของ ประธานาธิบดีพัคจองฮี รัฐบาลได้เริ่มรณรงค์ให้ประชาชน “ลดการบริโภคข้าว” และหันมากินอาหารจำพวกแป้งหรือธัญพืชอื่นๆแทน เพื่อแก้ปัญหาการขาดแคลนข้าวในประเทศ จึงได้มีการกำหนด “ขนาดข้าวถ้วยมาตรฐาน” ให้ร้านอาหารทั่วประเทศใช้ขนาดเดียวกัน เพื่อควบคุมปริมาณข้าวที่แต่ละคนได้รับ
เมื่อเศรษฐกิจเกาหลีเริ่มเติบโตในช่วงทศวรรษ 1960–1970 ผู้คนมีรายได้มากขึ้นและนิยมกินอาหารนอกบ้านมากกว่าเดิม ร้านอาหารหลายแห่งจึงแข่งกัน “ตักข้าวให้เยอะ” เพื่อดึงดูดลูกค้า จนเกิดปัญหาข้าวเหลือและความสิ้นเปลือง รัฐบาลจึงต้องเข้ามาควบคุมอย่างจริงจัง โดยออกกฎให้ใช้ถ้วยข้าวขนาดเท่ากันทั่วประเทศ
ตัวอย่างมาตรการควบคุมถ้วยข้าวในเกาหลี
- ปี 1973 – นายกเทศมนตรีกรุงโซล “ยังแทกชิก” จัดทำ “เมนูมาตรฐาน” สำหรับร้านอาหาร
- ปี 1974 – รัฐบาลออกคำสั่งห้ามขายข้าวในหม้อหิน (돌솥밥) และให้ใช้เฉพาะถ้วยสแตนเลสแทน
- ปี 1976 – นายกเทศมนตรี “คูจาชุน” กำหนดขนาดถ้วยมาตรฐาน เส้นผ่านศูนย์กลาง 10.5 ซม. สูง 6 ซม. ใส่ข้าวได้ไม่เกิน 4/5 ของถ้วย หากฝ่าฝืนจะถูกลงโทษ เช่น พักหรือเพิกถอนใบอนุญาตร้านอาหาร
- ปี 1981 – กระทรวงสาธารณสุขประกาศให้ใช้ข้าวถ้วยมาตรฐานนี้ทั่วประเทศ
จากนั้น “ข้าวถ้วยมาตรฐาน” ก็กลายเป็นภาพจำของวัฒนธรรมการกินข้าวในเกาหลีมาจนถึงปัจจุบัน แม้ว่าภายหลังในช่วงทศวรรษ 1980–1990 เกาหลีจะสามารถผลิตข้าวได้เพียงพอแล้วและไม่ได้บังคับใช้กฎหมายนี้อีกต่อไป แต่ร้านอาหารส่วนใหญ่ก็ยังนิยมใช้ถ้วยสแตนเลสต่อ เพราะข้อดีของมันมีหลายอย่าง ทั้งไม่แตกง่าย ล้างสะดวก ประหยัดข้าว และสามารถอุ่นได้โดยตรง
อีกหนึ่งเกร็ดความรู้ก็คือ เวลากินเมนูประเภทกุกบับ หลายคนมักจะ “เขย่าถ้วยข้าว” ก่อน เพื่อให้ข้าวจับตัวเป็นก้อนกลม พอคว่ำออกจากถ้วยแล้วจะได้ข้าวเป็นทรงกลมสวยงาม ซึ่งกลายเป็นภาพที่คุ้นตาและเป็นเอกลักษณ์ของวัฒนธรรมอาหารเกาหลีมาจนทุกวันนี้