เปิดตำนาน "บทเพลงแห่งความตาย" เพลงเศร้าต้องคำสาป คนฟัง "จบชีวิต" นับร้อยราย
เปิดตำนาน "บทเพลงแห่งความตาย" เพลงเศร้าต้องคำสาป คนที่ได้ฟัง "จบชีวิต" นับร้อยราย เคยถูกห้ามเปิดในที่สาธารณะ
มีบทเพลงไม่กี่เพลงในประวัติศาสตร์ที่ได้รับทั้งการยกย่องและหวาดกลัวในเวลาเดียวกัน หนึ่งในนั้นคือเพลง Gloomy Sunday (Szomorú Vasárnap) หรือที่รู้จักกันในฐานะ “เพลงแห่งการฆ่าตัวตาย” ของชาวฮังการี ซึ่งมีผู้เสียชีวิตนับร้อยรายถูกเชื่อมโยงกับเสียงดนตรีอันเศร้าสร้อยของมัน
ต้นกำเนิดของเพลงเศร้า
เพลงนี้ประพันธ์ขึ้นในปี 1933 โดย เรชโซ เซอเรสส์ (Rezső Seress) นักแต่งเพลงและนักเปียโนชาวฮังการี ซึ่งกำลังเผชิญความสิ้นหวังทั้งในชีวิตและความรัก เขาแต่งทำนองในคีย์ C ไมเนอร์ พร้อมเนื้อร้องชื่อ Vége a világnak (จุดจบของโลก) ที่สะท้อนความทุกข์จากสงครามและความอยุติธรรมของมนุษย์
แต่ไม่มีสำนักพิมพ์ใดยอมรับ เพราะเห็นว่า “เพลงนี้ไม่ใช่แค่เศร้า แต่มันเต็มไปด้วยความสิ้นหวังอย่างรุนแรง” จนกระทั่งปี 1935 กวีเพื่อนสนิท ลาสโล ยาเวอร์ (László Jávor) เขียนเนื้อร้องใหม่ชื่อ Szomorú vasárnap (วันอาทิตย์อันเศร้าหมอง) กล่าวถึงชายผู้คิดฆ่าตัวตายหลังการตายของคนรัก และนักร้อง พาล คัลมาร์ (Pál Kalmár) ได้บันทึกเสียง จึงทำให้เพลงนี้โด่งดังไปทั่วฮังการีและยุโรป
ตำนานคำสาป "Gloomy Sunday"
หลังเพลงเผยแพร่ได้ไม่นาน สื่อยุโรปเริ่มรายงานเหตุฆ่าตัวตายหลายกรณีที่มีเพลงนี้อยู่ในที่เกิดเหตุ เช่น ชายที่ยิงตัวตายในร้านกาแฟ หญิงสาวที่แขวนคอตายในเบอร์ลินโดยมีโน้ตเพลงอยู่ข้างตัว หรือหญิงในนิวยอร์กที่ขอให้เปิดเพลงนี้ในงานศพของเธอ
เหตุการณ์เหล่านี้เกิดซ้ำหลายประเทศ จนบางรัฐบาลต้องสั่งห้ามเผยแพร่เพลงนี้ในที่สาธารณะ โดยเฉพาะ BBC ที่เคยห้ามเปิดเวอร์ชันของ บิลลี ฮอลิเดย์ (Billie Holiday) ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง เพราะเกรงจะกระทบขวัญกำลังใจของผู้คน
คำสาปหรือจิตวิทยาสังคม?
นักจิตวิทยามองว่า “คำสาปแห่ง Gloomy Sunday” ไม่ได้เกิดจากพลังลึกลับ แต่สะท้อนสภาพสังคมและจิตใจของผู้คนในยุคนั้น ซึ่งกำลังเผชิญภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (The Great Depression) และความสิ้นหวังอย่างรุนแรง
บางส่วนยังอธิบายด้วย “เอฟเฟกต์เวอร์เทอร์” (Werther Effect) ปรากฏการณ์เลียนแบบการฆ่าตัวตายเมื่อเรื่องราวดังกล่าวถูกเผยแพร่ออกไป ยิ่งข่าวลือแพร่กระจาย เพลงก็ยิ่งกลายเป็นสัญลักษณ์แห่งความเศร้า
ที่น่าเศร้ายิ่งกว่านั้นคือ ตัวของ เรชโซ เซอเรสส์ เองก็จบชีวิตด้วยการฆ่าตัวตายในวันที่ 11 มกราคม 1968 หลังจากแต่งเพลงนี้ผ่านมา 35 ปี
มรดกแห่งบทเพลงต้องสาป
แม้จะถูกกล่าวหาว่าเป็น “เพลงต้องคำสาป” แต่ Gloomy Sunday ก็ยังคงเป็นบทเพลงคลาสสิกที่มีอิทธิพลสูงสุดเพลงหนึ่งในโลก ถูกนำมาขับร้องใหม่โดยศิลปินระดับตำนานมากมาย เช่น Billie Holiday (เวอร์ชันปี 1941), Sarah McLachlan, Björk, และ Sinéad O’Connor รวมถึงถูกแปลเป็นภาษาต่าง ๆ กว่า 100 ภาษา
แม้เวลาจะผ่านไปเกือบหนึ่งศตวรรษ แต่เสียงเปียโนใน “Gloomy Sunday” ยังคงก้องอยู่ในความทรงจำของผู้คน บทเพลงที่พิสูจน์ว่า ดนตรีอาจไม่สามารถฆ่าคนได้ แต่สามารถสะกิดความเจ็บปวดลึกสุดในหัวใจมนุษย์ได้อย่างแท้จริง
เนื้อเพลง Gloomy Sunday
Sunday is gloomy,
วันอาทิตย์ช่างหม่นหมอง
My hours are slumberless
ชั่วโมงของฉันไร้การหลับใหล
Dearest, the shadows I live with are numberless
ที่รักเอ๋ย เหล่าเงาที่รายล้อมฉันนั้นนับไม่ถ้วน
Little white flowers will never awaken you
ดอกไม้สีขาวเล็ก ๆ จะไม่มีวันปลุกเธอให้ตื่นได้อีก
Not where the black coach of sorrow has taken you
ไม่ใช่ในที่ที่รถดำแห่งความเศร้าได้พาเธอไป
Angels have no thought of ever returning you,
เหล่านางฟ้าไม่เคยคิดจะนำเธอกลับคืนมา
Would they be angry if I thought of joining you?
พวกเขาจะโกรธไหมนะ หากฉันคิดจะตามเธอไป?
Gloomy Sunday
วันอาทิตย์อันเศร้าหมอง
Gloomy is Sunday,
วันอาทิตย์ช่างหม่นเศร้า
With shadows I spend it all
ฉันใช้เวลาทั้งวันอยู่กับเงามืด
My heart and I have decided to end it all
หัวใจของฉันและตัวฉันเองต่างก็ตัดสินใจจะจบทุกสิ่ง
Soon there'll be candles and prayers that are sad, I know
อีกไม่นานจะมีเทียนและคำอธิษฐานที่เศร้าสร้อย — ฉันรู้ดี
Let them not weep, let them know that I'm glad to go
อย่าให้พวกเขาร้องไห้ ขอให้รู้ว่าฉันยินดีที่จะจากไป
Death is no dream, for in death I'm caressing you
ความตายไม่ใช่ความฝัน เพราะในความตาย ฉันได้โอบกอดเธอ
With the last breath of my soul I'll be blessing you
ด้วยลมหายใจสุดท้ายของวิญญาณ ฉันจะอวยพรให้เธอ
Gloomy Sunday
วันอาทิตย์อันเศร้าหมอง
ท่อนเพิ่มเติมในบางเวอร์ชัน
Dreaming, I was only dreaming
ฉันฝันไป... เพียงฝันไปเท่านั้น
I wake and I find you asleep in the deep of my heart, dear
ฉันตื่นขึ้นและพบว่าเธอยังคงหลับใหลอยู่ในส่วนลึกของหัวใจฉัน
Darling, I hope that my dream never haunted you
ที่รัก ฉันหวังว่าความฝันของฉันจะไม่ตามหลอกเธอ
My heart is telling you how much I wanted you
หัวใจของฉันกำลังบอกเธอ ว่าฉันต้องการเธอเพียงใด
Gloomy Sunday
วันอาทิตย์อันเศร้าหมอง