100 ปีก่อน ไทยไม่มี "หยุดเสาร์-อาทิตย์" แล้วใครคือผู้กำหนดวันพักผ่อนให้คนทั้งประเทศ?!
รู้หรือไม่ว่า... คนไทยเคยไม่มี "วันหยุดเสาร์-อาทิตย์" เปิดที่มาของการแบ่งวันหยุดสุดสัปดาห์ในปฏิทินไทย
วันเสาร์-อาทิตย์ ถือเป็นสิทธิพื้นฐานของคนทำงานทั่วโลกที่ใช้พักผ่อนจากกิจวัตรประจำวัน จนหลายคนอาจคิดว่าเป็นธรรมเนียมที่มีมานาน แต่ในอดีตนั้น คนไทยและข้าราชการไม่ได้มีวันหยุดประจำสัปดาห์ที่ตายตัวเช่นนี้ แต่จะยึดตามวันสำคัญทางศาสนาเป็นหลัก
การเปลี่ยนจากการหยุดตามวันพระ มาเป็น "วันอาทิตย์" และการเพิ่ม "วันเสาร์" เข้ามาเป็นวันหยุดสุดสัปดาห์ตามแบบสากลนั้น สะท้อนถึงการปรับตัวของสยามประเทศให้ทันต่อการค้าและการบริหารราชการสมัยใหม่ โดยมีพระมหากษัตริย์ในรัชกาลที่ 5 ทรงริเริ่ม
ในอดีต "วันหยุด" ของคนไทยนับจากอะไร?
ในสมัยโบราณ ระบบการหยุดงานของคนไทยจะอิงกับปฏิทินทางจันทรคติเป็นหลัก โดยวันหยุดประจำสัปดาห์ของราชการหรือผู้คนทั่วไปคือ "วันพระ" ซึ่งมี 4 วันต่อเดือน ได้แก่ วันขึ้น 8 ค่ำ, วันขึ้น 15 ค่ำ, วันแรม 8 ค่ำ และวันแรม 15 ค่ำ (หรือ 14 ค่ำในเดือนขาด)
นอกจากนี้ ยังมีวันหยุดตามประเพณีและวันสำคัญทางศาสนาที่กินเวลานาน เช่น วันเข้าพรรษา หรือพระราชพิธีต่าง ๆ โดยไม่ได้มีหลักการกำหนดวันหยุดให้เป็นวันเดียวกันทุกสัปดาห์แบบสากล
จุดเปลี่ยน: การนำ "วันอาทิตย์" มาใช้เป็นวันหยุด (รัชกาลที่ 5)
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ประเทศสยามเริ่มมีการค้าและการติดต่อกับชาวตะวันตกอย่างเข้มข้น ทำให้เกิดการนำระบบราชการแบบใหม่เข้ามาใช้
เพื่อความเป็นสากลและสอดคล้องกับธรรมเนียมของชาติตะวันตกที่ถือให้ "วันอาทิตย์" เป็นวันสำคัญทางศาสนาและเป็นวันหยุด พระองค์จึงมีพระราชดำริให้กำหนดให้วันอาทิตย์เป็นวันหยุดราชการประจำสัปดาห์แทนวันพระ (ยกเว้นโรงเรียนที่อาศัยสถานที่วัดเป็นสถานศึกษาให้หยุดวันพระ) ซึ่งถือเป็นการปรับโครงสร้างการทำงานและวิถีชีวิตครั้งสำคัญของสยาม
การเพิ่ม "วันเสาร์" สู่การเป็นวันหยุดสุดสัปดาห์
แม้จะเริ่มใช้วันอาทิตย์เป็นวันหยุดหลักตั้งแต่รัชกาลที่ 5 แต่ระบบวันหยุดที่รวมวันเสาร์เข้าไปด้วยนั้น เกิดขึ้นในช่วงหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองไปแล้ว
ในยุคต่อมา ราชการได้เริ่มกำหนดให้วันเสาร์เป็น "วันหยุดครึ่งวัน" (ตั้งแต่เที่ยงวัน) และในท้ายที่สุด ภายหลังจากการปฏิรูปการปกครองและระบบราชการให้มีความทันสมัยมากขึ้น จึงมีการประกาศให้ วันเสาร์ และ วันอาทิตย์ เป็นวันหยุดราชการเต็มวันประจำสัปดาห์ ซึ่งถือเป็นการเดินตามมาตรฐานสากลเพื่อประโยชน์ในการพักผ่อนของข้าราชการและประชาชนอย่างแท้จริง
สรุปที่มาของวันหยุดสุดสัปดาห์
วันเสาร์-อาทิตย์ ที่เราใช้เป็นวันพักผ่อนจึงไม่ใช่ธรรมเนียมที่ติดตัวคนไทยมาแต่โบราณ แต่เป็นผลมาจากการปฏิรูปประเทศให้ทันสมัยในสมัยรัชกาลที่ 5 และมีการพัฒนามาอย่างต่อเนื่องในยุคต่อมา เพื่อปรับโครงสร้างการทำงานของราชการให้สอดคล้องกับระบบสากลโลกในที่สุด
- ครั้งแรกที่ต่างชาติบันทึกถึง “สยาม” เมื่อ 500 ปีก่อน รู้ไหมว่าพวกเขาพูดถึงเราอย่างไร?
- เผยโฉม 10 ราชินี "อายุน้อยที่สุด" ในประวัติศาสตร์โลก อันดับ 2 เป็นพระมเหสีตั้งแต่ 6 ขวบ!
