เฉลยแล้ว! ภาษาต่างชาติมี "คำผวน" หรือการสลับเสียงแบบไทยหรือไม่?
คำผวนมีในภาษาต่างชาติไหม? เทียบ "Spoonerism" อังกฤษ และ "Dajare" ญี่ปุ่น ต่างจากไทยอย่างไร
คำผวนในภาษาไทย เช่น "แตงโมปั่น" เป็น "ตางโมแป่น" ถือเป็นเอกลักษณ์ทางภาษาที่สร้างความสนุกสนานและมักใช้ในการเล่นคำ แต่ปรากฏการณ์การสลับเสียงและสร้างมุกตลกนี้ไม่ได้มีแค่ในประเทศไทยเท่านั้น เพราะมีรูปแบบการเล่นคำที่ใกล้เคียงกันปรากฏอยู่ในภาษาอื่น ๆ ทั่วโลก
ในทางภาษาศาสตร์ ปรากฏการณ์นี้เป็นที่รู้จักในชื่อ "Wordplay" ซึ่งคือการเล่นกับเสียงและโครงสร้างภาษาเพื่อสร้างความหมายใหม่หรือความตลกขบขัน แม้กลไกการสลับเสียงจะแตกต่างกันไปตามโครงสร้างของแต่ละภาษา แต่จุดประสงค์หลักคือการสร้างความสนุกสนาน
1. รูปแบบการสลับเสียงแบบตะวันตก: Spoonerism ในภาษาอังกฤษ
ในภาษาอังกฤษ ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า "Spoonerism" (สปูนเนอริซึม) ซึ่งเป็นการสลับตำแหน่งของเสียงพยัญชนะต้นของคำสองคำที่อยู่ติดกันในวลี มักเกิดจากการพลั้งปากโดยไม่ได้ตั้งใจ แต่ก็มีการนำมาใช้สร้างอารมณ์ขันในเชิงวรรณศิลป์ด้วย
ชื่อนี้มีที่มาจาก บาทหลวง William Archibald Spooner แห่งมหาวิทยาลัย Oxford ที่มักจะพลั้งปากสลับเสียงคำอยู่บ่อยครั้ง โดยรูปแบบที่พบมักเป็นการสลับเสียงจากคำที่ถูกต้องให้กลายเป็นคำตลกขบขัน หรือบางครั้งกลายเป็นคำหยาบคาย
- 'Fighting a liar' (ต่อสู้กับคนโกหก) ผวนจากวลีที่ถูกต้องคือ 'Lighting a fire' (จุดไฟ)
- 'Our shoving leopard' (เสือดาวที่ผลักไส) ผวนจากวลีที่ถูกต้องคือ 'Our loving shepherd' (บาทหลวงที่น่ารักของเรา)
2. รูปแบบการเล่นคำในเอเชียตะวันออก: ญี่ปุ่นและเกาหลี
ประเทศในแถบเอเชียตะวันออกอย่างญี่ปุ่นและเกาหลีไม่มีโครงสร้างการผวนคำที่ตายตัวเหมือนภาษาไทย แต่เน้นไปที่การเล่นกับ "เสียงพ้อง" และโครงสร้างพยางค์เพื่อสร้างมุกตลกที่ซับซ้อนและเฉพาะตัว
2.1 ญี่ปุ่น: Dajare และ Goroawase
การเล่นคำของญี่ปุ่นมักจะอยู่ในรูปแบบของมุกตลกแบบพ่อบ้านที่เรียกว่า Dajare (駄洒落) โดยอาศัยเสียงพ้องหรือคำที่มีเสียงคล้ายกันในประโยค ซึ่งบางครั้งมีความคล้ายคลึงกับคำผวน
- Dajare: วลีที่ว่า 'Futon ga futtonda' (ฟูตงกะ ฟุตตงดะ) แปลว่า "ฟูก (Futon) ปลิวไป (futtonda)" โดยเล่นกับคำที่มีเสียงคล้ายกัน
- Goroawase (語呂合わせ): คือการใช้การออกเสียงของตัวเลขมาแทนคำหรือวลี เช่น เลข 39 ออกเสียงเป็น 'San-kyū' ซึ่งพ้องกับคำว่า 'Thank You' ในภาษาอังกฤษ
2.2 เกาหลี: Ajae Gaegeu
ในภาษาเกาหลี มุกตลกที่อาศัยการเล่นคำจะเรียกว่า Ajae Gaegeu (아재개그) หรือมุกตลกของคนวัยกลางคน ซึ่งมักใช้เสียงพ้อง การใช้คำที่มีหลายความหมาย หรือการแปลงคำจากภาษาต่างประเทศ
- มุกตลกเหล่านี้มักอาศัยการผสมคำให้เกิดความหมายตลกขบขัน หรือการเล่นกับคำที่ออกเสียงเหมือนกันแต่มีความหมายต่างกันในบริบทที่คาดไม่ถึง
กลไกการสลับเสียงที่แตกต่างกัน
ทั้ง "คำผวน" ของไทย "Spoonerism" ของอังกฤษ รวมทั้งการพูดคุยของญี่ปุ่น/เกาหลี ล้วนเป็นการเล่นกับเสียง แต่มีกลไกทางภาษาที่แตกต่างกันชัดเจน คือ
- คำว่า "จัญไร" และ "จังไร" ความหมายเหมือนกันหรือไม่ รู้ไว้ใช้ด่าให้ถูกเรื่อง!
- เปิด 10 ภาษาที่มี “พลัง” ที่สุดในโลก พูดคล่องไม่ต้องกลัวตกงาน แค่อันดับ 2 ก็รายได้สูงมาก!
อ้างอิง
