ย้อนหายนะ "หมอกปนควันครั้งใหญ่ของลอนดอนปี 1952" ทำคนเสียชีวิตกว่า 12,000 คน
ย้อนกลับไปเมื่อช่วงต้นเดือนธันวาคมปี 1952 กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ ถูกปกคลุมด้วย “หมอกปนควัน” ที่หนาแน่นจนแทบมองไม่เห็นเส้นขอบฟ้า
เหตุการณ์ซึ่งรู้จักกันในชื่อ Great Smog of London เกิดขึ้นระหว่างวันที่ 5–9 ธันวาคม 1952 และกลายเป็นหนึ่งในวิกฤตด้านมลพิษทางอากาศที่ร้ายแรงที่สุดในประวัติศาสตร์สมัยใหม่
เหตุการณ์นี้ไม่เพียงสร้างความวุ่นวายทางการจราจรและการค้าขาย แต่ยังทิ้งบทเรียนสำคัญเกี่ยวกับสุขภาพสาธารณะและนโยบายสิ่งแวดล้อมไว้ให้โลกด้วย
สาเหตุรวมตัวของหมอกและควัน
เหตุการณ์ครั้งนี้เกิดจากการรวมตัวของปัจจัยหลายด้าน บวกอากาศที่เย็นจัด ทำให้ประชาชนเผาเชื้อเพลิงถ่านหินมากขึ้นทั้งในบ้านเรือนและภาคอุตสาหกรรม
ขณะเดียวกันมีปรากฏการณ์อากาศแบบ inversion ซึ่งกักอากาศเย็นและมลพิษไว้ชั้นล่าง ผลลัพธ์คือควันจากเตาอุ่นบ้าน โรงงาน และยานพาหนะรวมตัวกับหมอกตามธรรมชาติจนกลายเป็นม่านมลพิษหนาทึบ เต็มไปด้วยก๊าซซัลเฟอร์ไดออกไซด์และอนุภาคละเอียดที่เป็นอันตรายต่อปอด
เหตุการณ์เป็นอย่างไร?
เช้าวันที่ 5 ธันวาคม หมอกเริ่มหนา และภายในไม่กี่ชั่วโมงวิสัยทัศน์ในหลายพื้นที่ลดลงอย่างรุนแรง รถเมล์และเรือโดยสารหลายลำต้องยกเลิกตารางเดินทาง บางย่านเกิดการจราจรติดขัดและอุบัติเหตุ เนื่องจากแทบมองไม่เห็นถนนหรือสัญญาณไฟ บางสถานที่ผู้คนต้องพึ่งพาไฟฉายและการสัมผัสเพื่อหาทางเดิน
ผลกระทบต่อผู้คนและสาธารณสุข
ในช่วง 5 วันแรกมีผู้เสียชีวิตทันทีหลายพันคนจากภาวะหายใจลำบาก หัวใจล้มเหลว และภาวะแทรกซ้อนจากโรคทางเดินหายใจ ตัวเลขการศึกษาหลังเหตุการณ์ระบุว่ามีผู้เสียชีวิตโดยรวมระหว่าง 4,000–12,000 คน
หากรวมผลกระทบระยะยาวต่อผู้ป่วยโรคปอดและหัวใจนั้นมีมากกว่า 100,000 คน โดยผู้สูงอายุและเด็กเป็นกลุ่มที่ได้รับผลกระทบรุนแรงที่สุด นอกจากนี้ระบบขนส่งสาธารณะ โรงเรียน และกิจการค้าต่างๆ ล้มเหลวชั่วคราว ทำให้เมืองหยุดชะงัก
การตอบสนองของรัฐและการเปลี่ยนแปลงทางนโยบาย
แม้ว่าการตอบสนองในช่วงแรกจะช้า แต่ผลกระทบรุนแรงของ Great Smog กระตุ้นการทบทวนนโยบายด้านสิ่งแวดล้อมอย่างจริงจัง
ในเวลาต่อมารัฐบาลอังกฤษออก Clean Air Act 1956 ซึ่งจำกัดการเผาเชื้อเพลิงถ่านหินในเขตเมือง กำหนดมาตรการควบคุมควัน และส่งเสริมการใช้เชื้อเพลิงที่สะอาดกว่า กฎหมายนี้ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้คุณภาพอากาศในเมืองใหญ่ของอังกฤษดีขึ้นในระยะยาว
บทเรียนที่ยังมีความหมายถึงวันนี้
Great Smog ไม่ได้เป็นแค่เหตุการณ์ประวัติศาสตร์ แต่ยังเป็นคำเตือนว่าการผนึกกันของสภาพอากาศและมลพิษจากมนุษย์สามารถเปลี่ยนสภาพแวดล้อมให้กลายเป็นอันตรายแก่ชีวิตมนุษย์ได้
บทเรียนสำคัญที่ได้รับคือการลงทุนเพื่อควบคุมมลพิษตั้งแต่ต้นทาง การพัฒนาโครงสร้างพลังงานที่สะอาด และการมีนโยบายสาธารณสุขที่ตอบสนองต่อวิกฤตคุณภาพอากาศอย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
บทสรุป
หมอกปนควันครั้งใหญ่ของลอนดอนในปี 1952 เป็นเหตุการณ์ที่สอนให้รู้ว่าเมืองที่ขยายตัวและพึ่งพาเชื้อเพลิงสกปรกโดยไม่ปรับตัว ย่อมเสี่ยงต่อวิกฤตด้านสุขภาพและสาธารณูปโภค
เหตุการณ์นี้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงนโยบายที่มีผลในระยะยาว และยังคงเป็นกรณีศึกษาที่สำคัญสำหรับเมืองทั่วโลกที่กำลังเผชิญปัญหามลพิษทางอากาศในปัจจุบัน