West Side Story : 5 ประเด็นชวนคิดจากหนังเพลงของสตีเว่น สปีลเบิร์ก โดย ก้อง ฤทธิ์ดี
West Side Story ผลงานล่าสุดของพ่อมดแห่งฮอลลีวูด สตีเว่น สปีลเบิร์ก กับการหยิบตำนานยิ่งใหญ่กลับมารีเมกอีกครั้ง จนกลายเป็นการสร้างตำนานบทใหม่อีกครั้ง จากความโดดเด่นของภาพยนตร์ในหลากแง่มุม นี่คือประเด็นชวนคิดจาก Steven Spielberg’s West Side Story โดย ก้อง ฤทธิ์ดี
ภาพยนตร์เพลง West Side Story ของสตีเว่น สปีลเบิร์ก สร้างขึ้น 60 ปีหลังจากฉบับคลาสสิคดั้งเดิมของผู้กำกับ โรเบิร์ต ไวส์ ท้องเรื่องว่าด้วยแก๊งค์วัยรุ่นคู่อริ The Jets เป็นฝั่งผิวขาว และ The Sharks เป็นฝั่งคนเชื้อสายเปอร์โตริโก ยกพวกตีกันแย่งพื้นที่ Upper West Side ของเกาะแมนฮัตตัน ก่อนที่โทนี่ พระเอกจากฝั่งผิวขาว จะตกหลุมรัก มาเรีย น้องสาวหัวหน้าแก๊งค์เปอร์โตริโก (พลอทนี้อิงจากโรมีโอ-จูเลียต) ถึงเวอร์ชั่นใหม่นี้จะยังคงโครงเรื่องเดิมไว้ทั้งหมด แต่ในช่วงเวลาครึ่งศตวรรษที่ผ่านไประหว่างหนังสองเวอร์ชั่น เกิดความเปลี่ยนแปลงทางสังคม ค่านิยม และความต้องการของคนดู (อเมริกัน) อย่างมากมาย พื้นที่ความคิดที่ขยับก้าวหน้าและการให้ความสำคัญกับอัตลักษณ์และความหลากหลายกลายเป็นมาตรฐานใหม่ West Side Story ของสปีลเบิร์ก แสดงการปรับตัวและเปลี่ยน DNA ไปตามสภาพการรับรู้และความคาดหวังของวงการหนังฮอลลีวู้ดดังที่ว่านี้ ที่สำคัญที่สุดคือการเลือกคนเชื้อสายฮิสปานิค มารับบทตัวละครหลักทั้งหมดในฝั่งแก๊งค์เปอร์โตริโก้ ในขณะที่ฉบับปี 1961 ใช้นักแสดงผิวขาวแสดงเป็นคนเปอร์เตอริโก โดยเฉพาะในบทนางเอก มาเรีย ที่แสดงโดยดารา นาตาลี วู้ด ซึ่งในสมัยนี้แทบจะเป็นไปไม่ได้เลยที่หนังฮอลลีวูดจะกล้าเอาดาราผิวขาวมาแสดงเป็นคนเชื้อชาติอื่น ไม่ว่าจะเป็นฮิสปานิค หรือเอเชีย (ลองนึกภาพคนขาวเล่นเป็นคนจีน จะอุจาดตาและเป็นการดูถูกขนาดไหน) ส่วนเรื่องราวในหนังฉบับปี 2021 มีการตอกย้ำให้เห็นถึงความภูมิใจและความลักลั่นใน “ความเป็นอเมริกัน” อันประกอบขึ้น (และพร้อมถูกรื้อ) จากความแตกต่างหลากหลายของเชื้อชาติและภาษาของบรรดาผู้อพยพมาตั้งรกราก โดยหนังขับประเด็นให้เหล่านี้ชัดขึ้นกว่าหนังฉบับเดิม
แต่ถึงจะโปรโมทความถูกต้องของเชื้อชาติของนักแสดง ก็ยังมีเสียงบ่นเบาๆ ว่าสำหรับบทนางเอก สปีลเบิร์กกลับไม่เลือกคนเปอร์โตริโกจริงๆ มาแสดง มาเรียในเวอร์ชั่น 2021 ได้ดาราหน้าใหม่ เรเชล ซีกเกลอร์ มานำแสดง เธอเป็นคนอเมริกันเชื้อสายโคลอมเบีย-โปแลนด์ และถึงแม้จะเป็น “ฮิสปานิค” หรือเชื้อชาติจากกลุ่มประเทศที่พูดภาษาสเปน คำถามจากคนดูบางกลุ่มคือ ไม่มีดาราเปอร์โตริโกจริงๆ สักคนที่มีความสามารถเพียงพอจะมารับบทนี้หรือ ถึงต้องไปเอาสาวเชื้อสายโคลอมเบียมาเล่น แน่นอนว่าการได้เรเชลมาแสดง เป็นการ “ปรับปรุง” จากหนังฉบับดั้งเดิมที่ใช้ดาราผิวขาวแสดงเป็นคนเปอร์โตริโก และเรเชลเองก็ได้รับคำชมไม่น้อยจากบทนี้ แต่อย่างที่ว่า ในยุคสมัยแห่งการเมืองเรื่องอัตลักษณ์อันเข้มข้น นี่เป็นคำถามที่ยังคาใจคนดูจำนวนหนึ่ง
ประเด็นต่อเนื่องที่น่าสนใจคือ ในหนังเวอร์ชั่นใหม่ สปีลเบิร์กเลือกไม่ใส่ซับไตเติ้ลเมื่อตัวละครพูดภาษาสเปน หมายถึงไม่มีซับอังกฤษเพื่ออธิบายไดอะล็อกภาษาสเปน และทำให้ไม่มีซับไตเติ้ลภาษาไทยเช่นกัน แน่นอนว่าถึงไม่มีซับ เราก็ดูรู้เรื่อง เพราะภาพมันเล่า หรือไม่ก็เพราะบทพูดอื่นๆ ที่ตามมาจะช่วยอธิบายสถานการณ์ไปเอง โดยเฉพาะตอนหัวเลี้ยวหัวต่อของพลอตเรื่อง สปีลเบิร์กบอกว่าการตัดสินใจปล่อยไหลไม่ใส่ซับ ก็เพื่อให้ภาษาสเปน อันเป็นภาษาของตัวละครฝั่งเปอร์โตริโก ยังคงเป็น “ความหมายหลัก” ของบทพูด แทนที่จะให้ภาษาอังกฤษในซับไตเติ้ล แย่งซีนและขโมยความหมายและอารมณ์ที่แท้จริงของประโยค นี่เป็นนิมิตหมายใหม่อย่างแท้จริงในศิลปะการเล่าเรื่องของหนังฮอลลีวูด
บทสำคัญในหนังเวอร์ชั่นใหม่ คือบท อนิตา (แสดงได้อย่างเข้มข้นโดยดารานักเต้นเชื้อสายเปอรโตริโก อาเรียน่า เดอโบส) ภรรยาของหัวหน้าแก๊งค์ The Sharks บทอนิตาในเวอร์ชั่นของสปีลเบิร์ก จัดจ้าน มีสีสัน ได้ฉากร้องเพลงที่เด่นมากๆ โดยเฉพาะเพลง America และที่สำคัญ มีการเพิ่มฉากสำคัญให้อนิตา ที่ทำให้คนดูเกือบจะช๊อค (ไม่สปอยล์) และเป็นฉากที่แฝงประเด็นสีผิวและการกดขี่ อันเป็นประเด็นถกเถียงสำคัญในสังคมอเมริกาในช่วงหลายปีที่ผ่านมา เชื่อว่า อาเรียน่า เดอโบส น่าจะเป็นตัวเต็งในการชิงรางวัลนักแสดงประกอบหญิงทุกสถาบันนับจากนี้แน่นอน
หนัง West Side Story ปี 1961 ได้รางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยมออสการ์ ส่วนผู้กำกับ โรเบิร์ต ไวส์ ก็ได้รางวัลผู้กำกับ และยังกวาดออสการ์สาขาอื่นๆ ไปรวมทั้งหมด 10 รางวัล เวอร์ชั่นใหม่ของสปีลเบิร์ก รับรองว่าเข้าชิงถล่มทลายแน่ แต่จะไปถึง Best Picture หรือไม่ (และจะเป็นหนังเรื่องแรกที่ได้รางวัลออสการ์จากการสร้างสองเวอร์ชั่นหรือเปล่า) เป็นสิ่งที่ต้องจับตาดูบรรยากาศ เสียงเชียร์ และกระแส ในช่วงต้นปี แต่ข่าวไม่ดีล่าสุดคือ ตัวเลขรายได้ของหนังหลังออกฉายในอเมริกาค่อนข้างน่าผิดหวัง และนี่น่าจะเป็นตัวแปรที่ตัดแต้ม West Side Story ในเส้นทางของการชิงชัยรางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม
