คนไทยรู้ยัง? ต้นไม้ข้างถนน "บางต้น" มีเจ้าของ ขึ้นทะเบียนถูกกฎหมาย ใครจะตัดไม่ได้ง่ายๆ

รู้หรือไม่? ต้นไม้ริมถนนบางต้นไม่ได้เป็นของหลวงเสมอไป! หลายต้นมีเจ้าของ มีทะเบียน และได้รับการดูแลอย่างถูกต้องตามกฎหมาย มุมเล็กๆ ของวัฒนธรรมและการอนุรักษ์ต้นไม้ในเมือง

ใครจะไปคิดว่า “ต้นไม้ริมถนน” ที่เราเห็นกันจนชินตาทุกวัน บางต้นอาจไม่ใช่ของหลวง และบางต้นก็มี “เจ้าของ” ที่แท้จริง อีกทั้งยังสามารถ “ขึ้นทะเบียน” ได้ด้วยอย่างถูกต้องตามกฎหมาย เรื่องนี้อาจฟังดูแปลกสำหรับหลายคน แต่ในประเทศไทยมีการดำเนินการเช่นนี้จริง และมีเป้าหมายเพื่อปกป้องทรัพยากรสีเขียวในเมืองที่กำลังลดน้อยลงทุกวัน

ทำไมต้องขึ้นทะเบียนต้นไม้?

เนื่องจากต้นไม้ใหญ่ในพื้นที่เมือง โดยเฉพาะริมถนนหรือในชุมชน มีบทบาทสำคัญต่อคุณภาพชีวิต ทั้งช่วยให้ร่มเงา ลดฝุ่น ลดเสียง และเพิ่มความสวยงามให้พื้นที่โดยรอบ ปัจจุบันหลายหน่วยงาน รวมถึงภาคประชาชนและภาคเอกชน จึงเริ่มรณรงค์ให้มีการ “ขึ้นทะเบียนต้นไม้” เพื่อคุ้มครองต้นไม้ขนาดใหญ่ไม่ให้ถูกตัดทำลายโดยไม่มีเหตุอันควร

โดยการขึ้นทะเบียนจะช่วยระบุข้อมูลสำคัญ เช่น ชนิดของต้นไม้ อายุโดยประมาณ ขนาด ความสูง ตำแหน่งที่ตั้ง และ “ผู้ดูแล” หรือ “เจ้าของสิทธิ์ในการดูแล” ซึ่งอาจเป็นหน่วยงานรัฐ หรือแม้แต่ประชาชนทั่วไปที่ขออนุญาตปลูกต้นไม้ในพื้นที่สาธารณะ

ต้นไม้ริมถนน บางต้นก็มี “เจ้าของ”

ในบางกรณี ประชาชนหรือเจ้าของบ้านที่ปลูกต้นไม้ล้ำออกไปในพื้นที่สาธารณะ เช่น ข้างทางเท้า หรือริมถนน สามารถยื่นเรื่องขออนุญาตดูแลต้นไม้เหล่านั้นได้ โดยต้นไม้ยังคงอยู่ในพื้นที่รัฐ แต่มีผู้รับผิดชอบดูแลอย่างชัดเจน เช่น รดน้ำ ตัดแต่ง หรือดูแลไม่ให้เป็นอันตรายต่อสาธารณะ และหากมีการขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้อง ต้นไม้เหล่านั้นก็จะได้รับการปกป้องตามระเบียบของท้องถิ่น

กรมป่าไม้ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหลายแห่ง มีโครงการขึ้นทะเบียนต้นไม้ขนาดใหญ่ เช่น “โครงการต้นไม้ใหญ่ของชาติ” ที่เปิดให้ประชาชนแจ้งข้อมูลต้นไม้เก่าแก่หรือมีความสำคัญเพื่อขึ้นทะเบียน ซึ่งนอกจากจะเป็นการอนุรักษ์ต้นไม้แล้ว ยังเป็นการสร้างจิตสำนึกให้คนหันมาให้ความสำคัญกับธรรมชาติรอบตัวมากขึ้น

 มีกฎหมายอะไรคุ้มครองต้นไม้ข้างถนน?

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1304 กำหนดว่า ต้นไม้ที่ปลูกในที่ดินของรัฐถือเป็นทรัพย์ของรัฐ การจะตัด โค่น หรือเคลื่อนย้ายต้องได้รับอนุญาตเท่านั้น นอกจากนี้ พ.ร.บ.ส่งเสริมและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ยังให้อำนาจแก่หน่วยงานท้องถิ่นในการกำหนดเขตพื้นที่สีเขียวและดูแลต้นไม้สาธารณะอีกด้วย

ท้ายที่สุดแล้วจึงกล่าวได้ว่า ต้นไม้ริมถนน ไม่ใช่แค่ของใครก็ได้ แม้ต้นไม้บางต้นจะขึ้นอยู่ริมทางเท้าหรือถนน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าใครจะตัดหรือโค่นได้ตามใจ เพราะหลายต้นมีการขึ้นทะเบียน มีเจ้าของที่ดูแล และอยู่ภายใต้กฎหมายและความรับผิดชอบที่ชัดเจน การเข้าใจและเคารพสิทธิ์ในพื้นที่สีเขียวจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ทุกคนควรตระหนักร่วมกัน

• รู้หรือไม่? ทำไมต้อง "ถอดรองเท้าก่อนเข้าบ้าน" วัฒนธรรมไทยที่หลายคนทำ แต่ไม่รู้ที่มา!
• จากใจ พนง.เซเว่น "เชลฟ์ไหนจัดยากสุด" ต้องเรียงใหม่ตลอด เฉลยวางขายอะไรไม่แปลกใจ!