ครั้งแรกที่ต่างชาติบันทึกถึง “สยาม” เมื่อ 500 ปีก่อน รู้ไหมว่าพวกเขาพูดถึงเราอย่างไร?

14/10/2025 (12:09 น.)

ครั้งแรกที่ "สยาม" ปรากฏในบันทึกของชาวต่างชาติ เมื่อชาวโปรตุเกสเดินทางถึงอยุธยาในปี พ.ศ. 2054

รู้หรือไม่? ชาติแรกที่พูดถึง "สยาม" คือชาวโปรตุเกสเมื่อกว่า 500 ปีก่อน พวกเขาเขียนว่าเรามีกษัตริย์ที่ยิ่งใหญ่ มีช้างศึก และค้าขายกับจีน นี่คือจุดเริ่มต้นที่ "ประเทศไทย" ปรากฏตัวบนเวทีโลก!

หลายคนอาจเคยสงสัยว่า "ประเทศไทยเริ่มปรากฏบนแผนที่โลกเมื่อใด?" คำตอบคือ เกือบ 500 ปีก่อน เมื่อประเทศโปรตุเกสกลายเป็นชาติแรกของยุโรปที่บันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับ "สยาม" ซึ่งก็คือชื่อเดิมของประเทศไทยในสมัยโบราณ

โปรตุเกส คือชาติแรกที่รู้จัก "สยาม"

ย้อนกลับไปในปี พ.ศ. 2054 (ค.ศ. 1511) หลังจากที่โปรตุเกสยึดครองเมืองมะละกา (ในมาเลเซียปัจจุบัน) ได้สำเร็จ กษัตริย์มานูเอลที่ 1 แห่งโปรตุเกส ได้ส่ง "ดูอาร์ต แฟร์นันเดส" (Duarte Fernandes) เป็นทูตเดินทางมายัง กรุงศรีอยุธยา เพื่อเจริญสัมพันธไมตรี

การเดินทางครั้งนั้น นับเป็น ครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่มีนักการทูตยุโรปมาเยือนสยาม พร้อมกับมีการบันทึกเรื่องราวเกี่ยวกับอาณาจักรของเราอย่างเป็นทางการ

"สยาม" ในสายตาชาวยุโรปยุคแรก

บันทึกของชาวโปรตุเกสในยุคนั้น กล่าวถึงสยามในลักษณะที่น่าทึ่ง พวกเขามองว่า:

กรุงศรีอยุธยาเป็นอาณาจักรใหญ่ที่รุ่งเรือง
มีกษัตริย์ทรงอำนาจ และผู้คนจำนวนมากอยู่ภายใต้การปกครอง
มีระบบทหารที่แข็งแกร่ง โดยเฉพาะ "ช้างศึก" ซึ่งเป็นที่น่าประทับใจสำหรับชาวยุโรป
มีการค้าขายกับจีน อินเดีย และดินแดนอื่นๆ ในภูมิภาค
ผู้คนแต่งกายสุภาพเรียบร้อย และมีมารยาทดี

ในบันทึกเหล่านั้น ยังมีการเรียกชื่อประเทศเราว่า "Sian" หรือ "Xiam" ซึ่งกลายมาเป็นคำว่า "Siam" (สยาม) ในภาษาอังกฤษในเวลาต่อมา

จุดเริ่มต้นของสัมพันธ์สยาม–ยุโรป

การติดต่อกับโปรตุเกสครั้งนั้น ไม่เพียงเป็นเรื่องการทูตเท่านั้น แต่ยังเป็น จุดเริ่มต้นของความสัมพันธ์ทางการค้ากับโลกตะวันตก โปรตุเกสได้นำเทคโนโลยีใหม่ ๆ เข้ามาสู่ดินแดนสยาม เช่น:

เทคนิคการต่อเรือแบบยุโรป
อาวุธปืนและดินปืน
ขนมหวานแบบฝรั่ง อย่าง ฝอยทอง ทองหยิบ ทองหยอด ซึ่งมีรากเหง้ามาจากขนมของโปรตุเกส

"The Suma Oriental" บันทึกที่พูดถึงสยามในยุคแรก

อีกหนึ่งบุคคลสำคัญคือ “ทอมมาส โป” (Tome Pires) นักเดินทางและเภสัชกรชาวโปรตุเกส ผู้เขียนหนังสือชื่อ "The Suma Oriental" ระหว่างปี ค.ศ. 1512–1515 ซึ่งถือเป็นหนึ่งในเอกสารโบราณที่กล่าวถึง “สยาม” ว่าเป็นอาณาจักรมั่งคั่งและมีอิทธิพลในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เกร็ดน่ารู้:

"สยาม" ปรากฏบนเวทีโลกเป็นครั้งแรกในสายตาชาวยุโรป ผ่านนักการทูตและนักเดินทางโปรตุเกสเมื่อกว่า 500 ปีก่อน
เป็นจุดเริ่มต้นของการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรม การค้า และเทคโนโลยี
แม้แต่ขนมหวานบางชนิดที่เราคุ้นเคย ยังมีรากเหง้าจากโปรตุเกส!

การบันทึกของชาวโปรตุเกสเมื่อกว่า 500 ปีก่อน ไม่เพียงเผยให้เห็นภาพของสยามในสายตาชาวยุโรป แต่ยังเป็นจุดเริ่มต้นของการเชื่อมต่อระหว่างโลกตะวันตกกับอาณาจักรไทยในอดีต เป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์สำคัญที่สะท้อนให้เห็นถึงความรุ่งเรืองของกรุงศรีอยุธยา และบทบาทของสยามในเวทีโลกยุคแรกเริ่ม